1 – Xã hội, chính trị và kinh tế hiện nay

- Kể từ thời nội chiến một trăm năm mươi năm trước, chưa bao giờ xã hội Hoa Kỳ lại phân hóa như hiện nay kể cả thời chiến tranh Việt Nam: phân hóa giữa hai đảng chính trị lớn và truyền thống nhất là Dân chủ và Cộng hòa, phân hóa chủng tộc, phân hóa giàu nghèo, dễ dàng dẫn đến những cuộc bùng phát bạo loạn.
- Kinh tế rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng với món nợ hai mươi sáu ngàn tỉ Đô la và sẽ tiếp tục tăng, món nợ vĩ đại này sẽ truyền lại cho con cháu. Tiến thoái lưỡng nan giữa mở cửa để phục hồi kinh tế hay tiếp tục đóng cửa để chận đứng dịch Covid 19 với hơn bốn chục triệu người thất nghiệp.
- Dịch Covid Vũ Hán tàn phá đất nước, tính đến nay nước Mỹ đã có 3.6 triệu ca nhiễm, 140 ngàn người tử vong, hơn 3000 tỉ Đô la chi tiêu để đối phó với đại dịch. Nhưng kết quả vẫn vô định: “ Mọi việc đang đi sai hướng – Dr. Anthony Fauci, Giám đốc CDC “, mỗi ngày có thêm trên 70 ngàn ca nhiễm mới, nhiều địa phương không còn kiểm soát được.
- Đối phó với phong trào “ Black lives Matter” thật thảm hại: Khởi đầu là cái chết của một người da màu bởi một cảnh sát da trắng hung ác và có tư thù với nạn nhân, nhưng nếu việc này xảy ra sau cuộc bầu cử năm nay ( Nov. 3, 2020 ), thì cũng chỉ giống như hàng ngàn vụ xung đột dẫn đến tử vong hàng năm giữa cảnh sát và tội phạm. Nhưng do xảy ra ở thời điểm căng thẳng của dịch Covid 19, của phân hóa chính trị, của mùa tranh cử... đã thổi bùng ngọn lửa thiêu đốt những giá trị tinh thần và vật chất của nước Mỹ.
- Báo chí tự do, thành trì của dân chủ bị đánh phá, bị Tổng thống gọi là kẻ thù của nhân dân ( enemy of the people ), đến nổi như Đô đốc William H. McRaven viết: “ Tổng thống tấn công báo chí là mối đe dọa lớn nhất vào nền dân chủ của chúng ta trong suốt cuộc đời của tôi “.

2 – Nguyên nhân:

Xin được điểm qua nguyên tắc lãnh đạo và thành quả của ba năm, sáu tháng điều hành nước Mỹ của chính quyền dưới thời TT Trump
- Thông thường, một lãnh đạo quốc gia xem việc đoàn kết, bao dung dân tộc là mục tiêu hàng đầu, mục tiêu quan trọng nhất. Tổng Thống Mỹ là TT của toàn dân Mỹ, chứ không chỉ những người ủng hộ Ông. Nhưng TT Trump thì khác, ông xem những người phản đối ông, những người bên Đảng Dân chủ là kẻ thù, kẻ phá hoại, cũng như xem hầu hết báo chí Mỹ - một nền báo chí tiêu biểu nhất, đại diện cho đệ tứ quyền của nước Mỹ và thế giới là fake news, là thổ tả, săn lùng phù thủy ( political with hunt ), trừ tờ Fox News luôn ủng hộ Ông. Ông kết án những thất bại của nước Mỹ là do đảng Dân chủ, điều này không đúng vì trong ba quyền lực căn bản là Hành pháp, Lập pháp, Tư pháp thì đảng Dân chủ chỉ có đa số tại Hạ Viện. Còn Hành pháp là chính quyền của TT, Thượng Viện đa số là Cộng hòa, Tối Cao Pháp Viện cũng của bảo thủ ( Cộng hòa ).
Nguyên tắc căn bản nhất để có dân chủ là phải có tự do báo chí và đối lập, cứ xem các nước độc tài như Việt Nam, Trung Cộng, Bắc Hàn, các nơi triệt tiêu hai yếu tố then chốt này thì dân chủ chỉ là hoang tưởng. Nước Mỹ thời nào cũng vậy, như dưới thời hai TT gần nhất là Geoge Bush và Obama, họ xem việc bị chỉ trích, phê phán là tự nhiên và cố gắng làm việc với đối lập, thỏa hiệp và tôn trọng lẫn nhau để tìm một giải pháp chung. Cho nên, đổ những thất bại của đất nước cho thiểu số đối lập là hành động thiếu lương thiện và vô trách nhiệm.

- Tổng thống chỉ thích nghe những lời xu nịnh, xa lánh những người trung thực dám nói thẳng suy nghĩ của mình, đó là lý do mà trong nội các của Ông có hàng loạt người đáng kính từ chức hay bị cách chức, như các Đại tướng James Mattis, John Allen... Ông cũng tìm mọi cách để hủy bỏ tất cả những thành tựu của người đi trước - TT Obama - mà nước Mỹ đã tốn bao nhiêu công sức mới có được. Ông chủ trương co rút để làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại, như rút khỏi Hiệp Ước Biến Đổi Khí Hậu của thế giới, rút khỏi W. H. O ( Tổ Chức Y Tế Thế Giới ) trong mùa đại dịch, rút khỏi Hiệp Ước Giải Trừ Vũ Khí Hạt Nhân của sáu nước với Iran, rút khỏi TPP - một Hiệp Định Kinh Tế với các quốc gia đồng minh có mục đích bao vây Trung Cộng, Ông báng bổ khối Nato, xung đột liên tục với các quốc gia đồng minh truyền thống... Co rút, cô lập để làm cho nước Mỹ vĩ đại?! Một chính sách không thể nào hiểu được của TT Trump. Tổng thống Obama khác hơn, như trong diễn văn nhậm chức lần hai, Ông nói: “Nước Mỹ là bạn của mọi quốc gia và mọi người. Nước Mỹ đã hạ gục chủ nghĩa Phát Xít và chủ nghĩa Cộng sản bằng những liên minh vững chắc và niềm tin bền bĩ “.
- Thông thường hai đảng Cộng hòa và Dân chủ luôn đối lập, nhưng khi có một biến cố lớn, nguy hiểm cho nước Mỹ và người dân Mỹ, như trong hai cuộc thế chiến hay biến cố ngày 11 tháng 9 năm 2001 thì cả nước một lòng đoàn kết để đối phó. Tại sao ngày nay nước Mỹ lại phân hóa và chia rẽ đến như vậy trong dịch Covid 19 và phong trào BLM.

- Một trong những nguyên nhân làm món nợ công tăng trưởng khủng khiếp là Đạo luật cắt giảm thuế được TT ký ban hành năm 2018. Theo Tổng thống, đạo luật này nhằm kéo những công ty của Mỹ ở ngoại quốc, đặc biệt là tại Trung quốc quay trở lại nước Mỹ và giảm thuế cho mọi người thọ thuế. Nhưng sau hai năm ban hành, việc quay trở lại nước Mỹ của các công ty chưa có kết quả, còn việc giảm thuế chỉ tác dụng cho người giàu, trong đó có TT và gia đình.

Nhiều người giàu thấy bất nhẫn và xin được nộp thuế nhiều hơn, như tỉ phú Warren Buffet, hay như lời tuyên bố cảm động của nhóm “ Millionairs of Humanity “ – Triệu Phú vì Nhân loại: “Không như hàng trăm triệu người bị tác động vì Covid Corona trên khắp thế giới, chúng tôi không sợ mất việc, mất nhà cửa, hay mất khả năng nuôi gia đình. Chúng tôi có quá nhiều tiền. Nên làm ơn cho chúng tôi đóng thêm thuế. Hãy bắt chúng tôi đóng thêm thuế. Đó là chọn lựa đúng. Giải pháp duy nhất “ (VOA ngày July 14, 2020). Nó khác xa với việc cố che dấu hồ sơ thuế đến cùng của TT Trump.

- Ứng phó với đại dịch Covid 19: Như ta biết, nước Mỹ có nền khoa học tiên tiến và một tiềm lực kinh tế mạnh nhất thế giới, lại cách xa các ổ dịch nửa vòng trái đất, nhưng khi đại dịch này thâm nhập vào nước Mỹ, chính quyền đã ứng phó một cách chậm chạp, yếu kém, tệ hại nhất, dẫn đến thảm họa: 4.6 triệu ca nhiễm, 154 ngàn người tử vong, mỗi ngày có thêm hơn 75 ngàn ca nhiễm mới, ( tính đến ngày 29 tháng 7 ) – tất cả đều cao nhất thế giới, phải chăng đây là Make America Great Again của TT Trump?

Có lẽ nước Mỹ chưa bao giờ phải đón nhận sự khinh bỉ, bị nhìn bằng nửa con mắt của thế giới như ngày nay. Sự rối bời, lúng túng và thiếu một chính sách nhất quán và triệt để giữa trung ương và địa phương là nguyên nhân chính yếu. Bản thân Tổng thống có cái nhìn, cách đối phó một cách sai lầm và đầy cảm tính khác với giới khoa học. Như lúc đầu Ông cho dịch Covid 19 chỉ là cơn cảm xoàng sẽ tự động hết, khi dịch bùng phát, Ông đề nghị dùng thuốc ký ninh trị sốt rét, rồi thuốc tẩy rửa để điều trị. Sau đó, Ông dứt khoát không đeo mask, điều đơn giản này đã là tấm gương cho những người ủng hộ Ông, họ cũng không đeo khẩu trang, việc này đã tạo thêm nhiều ca lây lan và chết chóc sau đó. Nay, dù Ông đã đeo khẩu trang, nhưng thề sẽ không yêu cầu người Mỹ đeo nó! Có lúc Ông ca ngợi sự xét nghiệm rộng rãi cho mọi người, nhưng đến tuần qua, Ông lại đề nghị giảm bớt xét nghiệm vì như thế sẽ giảm bớt ca lây nhiễm! Trời ơi, Ngài TT chủ trương: “che tai, bịt mắt là giải pháp để bớt lây nhiễm“.

Ông tuyên bố rằng: “Covid 19 là có thật, nhưng việc cố tình thổi phồng con số lây nhiễm là một trò lừa đảo”. Để có thể khống chế con số thống kê, Ông đã ra lệnh chuyển số liệu thống kê thu thập trên toàn quốc từ cơ quan CDC sang Bộ Y Tế, để đến hôm nay “các dữ liệu về Covid 19 biến mất sau khi chính phủ Trump dành quyền kiểm soát từ CDC – theo bản tin của CNBC ngày 16 tháng bảy. Như ta biết, những người làm việc tại CDC ( Trung Tâm Phòng Ngừa Dịch Bệnh Hoa Kỳ ) dù là công chức, nhưng cũng là những nhà khoa học, Đại học John Hopkins, nơi tổng hợp và công bố các ca nhiễm hàng ngày, là trường Đại học y khoa hàng đầu thế giới, mà theo truyền thống, những nhà khoa học thường đứng ngoài chính trị, nên những số liệu đưa ra của họ đáng được tin cậy hơn nhiều so với Bộ Y tế, một cơ quan thống thuộc Hành pháp, tức Tổng Thống.

3 – Phần kết
Nhìn lại trong hơn ba năm rưỡi vừa qua TT Trump đã làm được gì cũng như để lại những hậu quả thế nào, thì có thể thấy viễn ảnh nước Mỹ nếu Ông đắc cử thêm nhiệm kỳ thứ hai. Một chủ đề then chốt trong kế hoạch tranh cử của Ông là chống Trung quốc để đổ lỗi cho khủng hoảng đại dịch Covid và khủng hoảng kinh tế (theo John Bolton). Né tránh trách nhiệm là việc làm hàng ngày của TT trong suốt nhiệm kỳ. Ông điều hành Quốc gia theo cảm xúc của mình, nặng tính hơn thua, trọng cái tôi quá lớn, thiếu tầm nhìn chiến lược của một nhà lãnh đạo.

Ông xem thường các Cố vấn cũng như các cơ quan tai mắt Quốc gia như CIA, FBI. Chúng ta ngạc nhiên là sao có rất nhiều người tử tế không thấy được sự giả dối, đóng kịch và quá ích kỷ của Ông?. Những cuộc tranh luận chính trị trở nên tai hại và nhiều người tốt phải im lặng, dẫn đến sự suy đồi của dân chủ trong việc tổ chức quốc gia cũng như sự trỗi dậy của các chế độ độc tài, dân túy tai hại. Ông Trump muốn được như Putin, như Tập Cận Bình thu tóm mọi quyền hành quốc gia trong tay mình. Nhưng nền dân chủ của nước Mỹ không cho phép điều này nên Ông ta liên tục chửi bới và nhục mạ nó.

Chỉ còn hơn ba tháng nữa sẽ đến ngày bầu cử Tổng thống, một phần Quốc hội và các cơ quan quyền lực trung ương và địa phương. Cầu mong cử tri chúng ta ra khỏi cơn mộng du, đủ sáng suốt để lựa chọn những người lãnh đạo xứng đáng, chấm dứt giai đoạn đen tối lịch sử này của đất nước, phục hồi sự vĩ đại vốn có của Hoa Kỳ.

July 17, 2020.