Người Việt và tin vịt QAnon
Nguồn hình Gettyimages
Jakehammer Nguyễn
Báo Tiếng Dân
Trước ngày Tổng thống Biden và Phó Tổng thống Harris tuyên thệ nhậm chức, ngày 20/1/2021, các trang Facebook tiếng Việt trong và ngoài nước rộn lên các loại tin đồn theo kiểu thuyết âm mưu như sau:
– Tổng thống Trump sẽ ban hành thiết quân luật vào ngày 20/1, và mở một phiên tòa xử bọn phản quốc như là Biden, Clinton, Obama,…
– Song song với thiết quân luật, sẽ bị cúp điện 10 ngày.
– Quân đội được huy động đến hàng trăm ngàn quân ở thủ đô Washington.
– Vụ bạo loạn ngày 6/1/2021 là do tổ chức AntiFa và Black Lives Matter gây ra, với sự giúp sức của Bắc Kinh.
– Đức Giáo hoàng bị bắt
– Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi bị bắt.
– Quân đội Tàu cộng đã xâm nhập nước Mỹ qua ngã Canada và ém quân ở bang Maine.
Thật ra thì, có khoảng 25 ngàn vệ binh quốc gia được triển khai ở thủ đô Washington DC và an ninh được siết chặt sau ngày bạo loạn 6/1/2021, ngày mà những người ủng hộ ông Trump nghe theo lời ông ta, tấn công điện Capitol.
Cơ quan điều tra FBI cho biết, không có mối liên hệ nào giữa cuộc bạo loạn ở điện Capitol với phong trào AntiFa, cũng như Black Lives Matter.
Khoảng 12 giờ trưa ngày 20/1/2021, ông Biden tuyên thệ nhậm chức tổng thống, trước đó là người phó của ông, bà Harris, nhậm chức phó tổng thống.
Các trang Facebook tiếng Việt, mặc dù có giảm số lượng đăng tải các thuyết âm mưu hơn trước, nhưng lại xuất hiện một thuyết mới là, đến tận ngày 4/3/2021, tổng thống Trump (nay đã là cựu) mới ra tay.
QAnon
Tất cả những tin vịt và thuyết âm mưu đó đều xuất phát từ một phong trào trên mang, có tê là QAnon (từ đây gọi tắt là Q) của Mỹ, thu hút đến hàng triệu người tin tưởng như những tín đồ.
Xuất phát của Q (có nghĩa là Q ẩn danh, Q Anonymous), được cho là xuất hiện lần đầu tiên vào tháng 10/2017 trên một website có tên là 4chan, theo đó một người lấy nick Q, tự xưng là một viên chức tình báo cao cấp của chính phủ Mỹ.
Q nói rằng, ông Trump nhận sứ mạng cao cả của các tướng lãnh Mỹ một cách bí mật để đánh bật gốc một “nhà nước ngầm” thao túng nước Mỹ và thế giới. Trong nhà nước ngầm này có các nhân vật cao cấp của Đảng Dân chủ, và cả những người như Đức Giáo hoàng, Bill Gates,… buôn bán trẻ em, ấu dâm, ăn thịt trẻ em.
Website 4chan sau đó không còn được sử dụng nữa. Các thuyết âm mưu và bàn luận của Q được chuyển sang website 8chan, sau đó chuyển thành 8kun, mà chủ của nó là hai người, ông James Watkins và con trai Ronald Watkins. Hai cha con này có quốc tịch Mỹ, chuyển sang sống ở Philippines vào năm từ năm 2001, mua một trang trại nuôi heo gần Manila.
Website 8chan biến mất sau vụ xả súng ở El Paso, Texas, hồi tháng 8/2019, làm nhiều người chết. James Watkins bị Quốc hội Mỹ triệu tập trong một phiên điều trần kín, vì những kẻ âm mưu vụ xả súng đã bàn luận trên 8chan.
Theo một số giả thuyết của những nhà nghiên cứu về hiện tượng QAnon, rất có thể James Watkins chính là Q, hoặc là người biết về Q.
Mạng xã hội tiếp tay Qanon
Nhưng Watkins được lợi gì khi đưa thuyết âm mưu Q trên website của mình? Các bình luận của Q thường đưa ra như một trò chơi mã hóa, thu hút người ta bàn luận, từ đó tăng số view, và đi theo là lợi nhuận từ quảng cáo. Watkins cũng có thể xin tiền “tài trợ” cho những “mục đích lý tưởng” của phong trào. Cách thức kiếm tiền này là rất phổ biến trong thời đại mạng xã hội.
Không chỉ Watkins mà còn nhiều người khác góp phần thúc đẩy các thuyết âm mưu của Q, trong đó có ba nhân vật được giới phóng viên điều tra tìm ra được danh tánh và địa chỉ, đó là Tracy Diaz, Coleman Rogers và Paul Furber. Paul Furber là người Nam Phi, hai người kia ở Mỹ. Tracy Diaz có một kênh YouTube chuyên đưa những thuyết âm mưu của Q, kênh YouTube này có đến 90 ngàn người theo dõi.
Coleman Rogers cũng rất tích cực trong việc đưa tin vịt và thuyết âm mưu Q. Có những đồn đoán rằng Rogers cũng chính là Q.
Trong số những người tích cực truyền bá các tin vịt và thuyết âm mưu Q là ông Trump cùng các thành viên trong gia đình ông, cũng như một số luật sư thân cận như Lin Wood, Sidney Powell,… vì những thuyết âm mưu này thích hợp với mục đích chính trị của họ, như vụ họ nói rằng có gian lận bầu cử. Ông Trump đã từng dùng Twitter để lan truyền 1 video, trong đó nói ông Joe Biden là ấu dâm.
Các kênh cực hữu như Breibart, OAN, thậm chí một số người làm chương trình của Fox News cũng rất tích cực trong việc truyền bá tin vịt và thuyết âm mưu Q. Hai nhân vật từng ủng hộ Q đã trở thành dân biểu trong hạ viện Mỹ là Lauren Boebert từ Colorado và cô Marjorie Taylor Greene từ Georgia.
Facebook, Twitter, Reddit là những mạng xã hội góp phần không nhỏ trong việc đưa tin vịt và thuyết âm mưu của Q từ những trang web ít được biết đến, phổ biến rộng rãi ra hàng triệu công chúng.
Đến Epoch Times, Đại Kỷ Nguyên
Các nguồn tiếng Anh ở 8chan, 8kun, Facebook, Reddit, Twitter, sau đó được dịch ra tiếng Việt mà người ta thấy nhiều nhất trên các trang liên quan đến tổ chức Pháp Luân Công là Đại Kỷ Nguyên, Tân Đường Nhân, Trí thức Việt… mà tôi có trình bày câu chuyện này trong bài “Chống cộng, phò Trump bằng tin vịt”, đăng trên Tiếng Dân ngày 15/1/2021.
Từ các trang này, hàng chục người làm YouTube tiếng Việt, trong và ngoài nước, khuếch trương thành những tin giật gân trên kênh của họ để kiếm tiền. Ngoài mục đích kiếm tiền rõ ràng của các YouTubers này, còn có hàng ngàn trang Facebook trong và ngoài nước cũng phao tin vịt và thuyết âm mưu Q.
Lý do đàng sau những trang này khá đa dạng, có những người muốn nổi tiếng câu view, có những người thật sự tin vào tin vịt và thuyết âm mưu, nhưng cũng có người cho rằng các trang này được sự hỗ trợ của dư luận viên của đảng Cộng sản trong nước để thao túng thông tin, gây nhiễu loạn trong cộng đồng người Việt chống Cộng sản.
Hậu quả khó lường của niềm tin ảo ảnh
Ngay trước vụ bạo loạn ngày 6/1/2021, nhiều nhóm Q đã bị cấm hoặc chận trên các nền tảng mạng xã hội vì kích động bạo lực, gây nhiễu thông tin về sức khỏe (dịch Covid, chủng ngừa). Sau vụ bạo loạn, việc ngăn chận càng diễn ra nhiều hơn. Twitter khóa đến hơn 70 ngàn tài khoản liên quan đến Q. Facebook cũng có nỗ lực tương tự.
Tuy vậy người ta vẫn thấy khá nhiều tin vịt và thuyết âm mưu Q được lan truyền trên các trang Facebook tiếng Việt như đã đề cập. Điều này có thể là do Facebook chú vào các tài khoản tiếng Anh nhiều hơn, nên các trang Facebook tiếng Việt được “lọt lưới”.
Việc chia sẻ tin vịt và thuyết âm mưu Q không chỉ có ở giới bình dân người Việt không thạo tiếng Anh, mà nó có cả ở những giới khoa bảng, trong và ngoài nước, những người có bằng cấp như luật sư, tiến sĩ. Những người này chia sẻ những thông tin như “Đức Giáo hoàng bị bắt” vì liên quan đến cộng sản Trung Quốc, Trump là thiên sứ, tình báo Mỹ có nhiều bằng chứng về gian lận bầu cử,…
Khi nghiên cứu về sự bùng nổ hiện tượng Q, các nhà nghiên cứu phương Tây cho rằng, nó xuất phát từ nhiều vấn đề như là: Thấy rằng mình đang tham gia vào một lý tưởng nào đó, không tin tưởng ở các cơ quan truyền thông lâu đời, sự buồn chán trong xã hội hiện đại, những niềm tin tương tự như trong một giáo hội,… Họ cảm thấy dễ chịu trong một vùng êm ái (comfort zone) phù hợp với niềm tin của họ.
Đại dịch Covid-19 cũng góp phần làm tăng số tín đồ của tin vịt và Q, vì người ta bị ở nhà nhiều hơn, theo dõi và bàn tán tin vịt nhiều hơn.
Trên hết sự phát tán tin vịt và Q là nhờ vào những công cụ rất kinh khủng của xã hội hiện đại là mạng xã hội và cơ chế kiếm tiền của nó qua câu view.
Đối với cộng đồng nói tiếng Việt, cũng có sự mất niềm tin vào cơ quan truyền thông, đặc biệt là dân chúng trong nước với hệ thống truyền thông của Đảng, sự bất tín vào chính quyền, và sâu xa hơn nữa có thể là niềm tin vào sấm ký, mê tín dị đoan, thừa hưởng từ thời phong kiến rất xa xưa.
Tin vịt và thuyết âm mưu Q đặc biệt mạnh mẽ ở một số cộng đồng người nói tiếng Việt và chống cộng. Có thể điều đó xuất phát từ sự tức giận chế độ cộng sản, đồng thời cảm thấy tuyệt vọng vì không chống lại được nó. Điều trớ trêu là bản thân chế độ cộng sản cũng đã và đang tồn tại dựa vào hệ thống tin vịt và thuyết âm mưu từ rất lâu đời (hàm lượng tin vịt từ báo chí chính thống có giảm đi trong những năm sau này).
Sau ngày 20/1/2021 khi ông Biden chính thức thành tổng thống, ông Trump về vườn và có khả năng bị kết tội ở tòa án thượng viện vì tội kích động bạo loạn, cùng nhiều vụ điều tra tội phạm khác, báo chí Mỹ cho biết, cộng đồng tín đồ Q người Mỹ bị một cú sốc lớn. Ngay cả nhân vận bị nghi ngờ là Q, tên James Watkins, tuyên bố rằng nước Mỹ đã có tổng thống mới, không có ngày phán xét, không có gì hết.
Một tín đồ thuần thành của Q là Jake Angeli, nổi tiếng với trang phục sừng trâu, cũng đã bị FBI bắt giữ sau ngày bạo động.
Không rõ là có bao nhiêu người Việt là tín đồ Q, họ có thực sự tin vào Q hay chỉ đưa tin vịt để trục lợi, nhưng hình ảnh 5 người phụ nữ Việt Nam chụp ảnh chung với Jake Angeli, trong ngày bạo loạn 6/1/2021, thật sự là một báo động nguy hiểm cho cộng đồng người Việt.
Lá cờ vàng đại diện cho cộng đồng người Việt tại Mỹ xuất hiện cùng với cờ Q, một phong trào được FBI cảnh báo sẽ dẫn đến khủng bố, cũng là một điều vô cùng nguy hiểm.
Tham khảo thêm về QAnon:
https://abcnews.go.com/Politics/men-qanon/story?id=73046374
https://www.insider.com/who-is-q-why-people-think-jim-watkins-qanon-8chan-2020-10
https://www.nytimes.com/article/what-is-qanon.html
https://www.nbcnews.com/tech/tech-news/how-three-conspiracy-theorists-took-q-sparked-qanon-n900531
https://www.politico.com/news/2021/01/20/trump-qanon-inauguration-day-460926
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D173593223.-%3B)