Đại ngàn Tây Nguyên trải dài qua các tỉnh Kontum, Gia Lai, Dak Lak, Dak Nong, Lâm Đồng là nơi sinh sống của những sắc dân bản địa như Gia Rai, Ê Đê, K’hor, M’nong… từ bao đời. Trong những năm gần đây còn có những sắc dân khác như người H’Mông từ phía Bắc vào lập nghiệp. Họ là những thành phần trong 54 dân tộc tại Việt Nam. Chính phủ Hà Nội luôn nói có những chính sách hỗ trợ cho người thiểu số. Tuy nhiên ngoài một số ít được hưởng đặc ân từ Nhà nước, đa phần người sắc tộc vẫn phải sống trong nghèo nàn, lạc hậu, bị phân biệt đối xử và thậm chí bị bách hại…

Trả thù vì hợp tác với Mỹ

46 năm đã trôi qua kể từ ngày 30/4/1975 khi toàn cõi Việt Nam nằm dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng Cộng sản như được ghi trong Điều 4 Hiến Pháp Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam. Ngày hôm nay, báo chí Nhà nước Việt Nam vẫn nhắc đến một lực lượng mà những người đã sống qua cuộc chiến Việt Nam biết đến, đó là lực lượng FULRO của người Tây Nguyên.

Công an tỉnh Gia Lai thông báo trong hội nghị tổng kết công tác năm 2020 rằng họ đã xóa bỏ hoàn toàn được đạo Hà Mòn, ngăn chặn sự phục hồi của Tin Lành Đêga , FULRO của người sắc tộc Tây Nguyên.

Tổ chức FULRO, viết tắt từ tiếng Pháp Front Uni de Lutte des Races Opprimées, là Mặt trận Thống nhất Đấu Tranh của các Sắc tộc bị Áp bức. Lực lượng đấu tranh này bao gồm dân tộc Ê Đê, Gia Rai và Khmer Krom, ra đời vào năm 1961, để đòi quyền tự trị. Chính phủ Hà Nội tiến hành ‘cuộc chiến chống FULRO’ trong thập niên 70 đến 80, và mãi đến ngày hôm nay vẫn cáo buộc người Thượng Tây Nguyên theo một lực lượng vũ trang với mục tiêu lật đổ chế độ Cộng sản, lập ra một chính quyền riêng.

Ông Rong Nay, thuộc dân tộc Gia Rai và từng là Trưởng Khối Điều Hành của Trung Tâm Huấn Luyện cán Bộ Quốc Gia của Việt Nam Cộng Hòa, và là một thành viên của lực lượng FULRO thời thập niên 60, từ North Carolina nói với Đài Á Châu Tự Do: 

“Vì người Thượng đã từng chiến đấu sát cánh với quân đội Hoa Kỳ trong cuộc chiến tranh Việt Nam chống Cộng sản miền Bắc cho nên đây là một cơ hội rất tốt và quan trọng cho họ (ĐSCVN) để trả thù. Nên họ tìm bất cứ cách nào để có lý do tiêu diệt đồng bào Thượng. Họ quy trách nhiệm, chụp mũ rằng đồng bào Thượng là FULRO muốn lật đổ chính phủ. Mà thực ra không có gì hết”.

Ông khẳng định, FULRO không còn tồn tại từ sau năm 1975, tuy tổ chức hậu duệ, Mặt Trận Giải Phóng Cao Nguyên mà ông là phó chủ tịch, chỉ đấu tranh vũ khí đến năm 1992 mà thôi. 

Chụp mũ Tin Lành Đấng Christ là phản động

Trang mạng của Đảng bộ ĐCSVN tỉnh Phú Yên (Phú Yên Online) ngày 30/3/2021, một bài viết nhan đề “Cảnh giác với ‘Tin Lành đấng Christ”, đưa tin: “một số đối tượng nhẹ dạ cả tin, nhận thức còn hạn chế đã mắc mưu, nghe lời xúi giục của các đối tượng phản động FULRO lưu vong đi theo đạo ‘Tin lành đấng Christ’”.

Bản tin nói thêm, các đối tượng theo đạo Tin Lành Đấng Christ đã bị đưa ra kiểm điểm, bị buộc chối bỏ đạo và xin lỗi trước buôn làng.

Thầy Y Krek Bya, một tín đồ Hội Thánh Tin Lành Đấng Christ tại Đắk Lắk nói hành vi ép bỏ đạo từ phía chính quyền địa phương là một trong nhiều biện pháp tuyên truyền của chính quyền trung ương nhằm xuyên tạc Hội Thánh Tin Lành Đấng Christ là một tổ chức phản động. Thực chất, ông nói, Hội Thánh Tin Lành Đấng Christ là một hệ phái tôn giáo thờ phượng tại gia của hàng trăm người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên.

Ông Y Krek Bya, thuộc sắc tộc Ê Đê, xác nhận các tín đồ người Ê Đê ở Phú Yên trong nhiều tuần qua bị công an đến quấy rối, ngăn cản không cho hành lễ tại gia. Chính ông đã sống trong nỗi sợ hãi, âu lo mỗi khi phải bước ra đường. Ông nói, công an đã dọa với tín đồ ở Phú Yên rằng, sắp tới sẽ bắt chính ông. Từ sáng đến tối, ông bị công an tỉnh rồi công an huyện đến canh gác, “hỏi thăm”. Ông nói:

“Thầy cũng sợ. Thầy sợ đi ra ngoài đường, nó bắt cóc hoặc là bị nó làm xấu trên đường đi đó. Nhưng mà thầy không dám đi đâu nữa. Lúc nào thầy cũng đi làm (rồi về), không đi huyện, đi xả nào hết. Tại vì thầy còn vợ con”.

Nỗi sợ hãi cũng không phải là vô căn cứ, vì thầy Y Krek Bya đã từng đi tù cộng sản, “chỉ vì đòi quyền tôn giáo” và vì ông lập hội thánh tin lành tại gia.

Tuyên án tù vì niềm tin tôn giáo

Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng, giám đốc tổ chức Cứu Người Vượt Biển (BPSOS) có trụ sở tại Hoa Kỳ, nói tổ chức của ông đã thu tập danh sách khoảng 70 tín đồ, mục sư và thầy truyền đạo Tây Nguyên, hiện đang bị chính quyền Việt Nam giam giữ. Ông nói Đảng Cộng sản Việt Nam đã tiến hành chính sách đàn áp đối với dân tộc thiểu số Tây Nguyên ngay từ khi toàn trị đất nước:

“Ngay sau năm 75 thì chính quyền Cộng sản đã có một chính sách rất rõ rệt nhắm vào những người Tây Nguyên, những đồng bào Thượng. Bởi vì trong thời kỳ chiến tranh thì có khá nhiều những đồng bào này này đã tham gia vào Lực lượng Đặc biệt của Hoa Kỳ chiến đấu cùng một lúc song song với lực lượng đặc biệt của Hoa Kỳ và rất gần gũi”.

Ông Nguyễn Đình Thắng giải thích:

“Có cả một chính sách để trấn áp những dân tộc Tây Nguyên sau này khi mà càng ngày càng đông người Tây Nguyên theo đạo Tin Lành. Đạo Tin Lành phổ biến rất nhanh ở tại vùng Tây Nguyên và Nhà nước cảm thấy đó là một mối đe dọa bởi không kiểm soát được. Đạo Tin Lành là một đạo mà luôn luôn khuyến khích những tín đồ kết hợp lại với nhau, tập hợp lại thành những cái gọi là hội thánh tư gia. Từng nhóm từng nhóm như vậy rất khó để chính quyền kiểm soát. Chính quyền thì muốn họ phải tham gia như là cái Tổng hội Tin lành Việt Nam miền Nam chẳng hạn là đã được cấp giấy phép, đã được công nhận tư cách pháp nhân và chấp nhận sự kiểm soát của chính quyền”.

Ông Y Quynh Bdap, một người dân tộc Ê Đê đã phải trốn qua Thái Lan lánh nạn vì chiến dịch siết chặt quyền tự do hành đạo và quyền sống của người dân tộc thiểu số, nhận xét về chính sách của Đảng CSVN đối với người sắc tộc Tây Nguyên hay còn gọi là người Thượng từ trước đến nay:

“Từ khi Cộng sản họ nắm quyền là chúng tôi không có quyền tự do nào hết và không có quyền con người. Họ trả thù từ ông bà cho đến cháu họ vẫn trả thù. Chính quyền họ nói là ba đời thì mới xóa được lý lịch của mình. Bản thân tôi nằm trong đó, từ ông nội tôi đến bố tôi, bản thân tôi họ vẫn đàn áp. Ông nội tôi hồi xưa chỉ là thông dịch viên của Mỹ thôi và gia đình tôi đã từng là theo đạo Tin Lành từ xa xưa. Ông cụ của tôi là người truyền đạo. Nhưng mà khi giải phóng thì họ nói là ông nội của tôi rồi ông cụ của tôi là những người làm gián điệp cho CIA Mỹ Ông nội của tôi bị cắt cổ và giết chết tại Pleiku năm 1982”.

Ông Y Quynh nói trong gia đình ông có rất nhiều thành viên đã bị tù từ 3 đến 17 năm. Năm 2012, lực lượng công an gần 100 cán bộ bao vây nhà rồi đưa ông lên huyện đánh đập:

“Họ ép tôi phải nhận việc hoạt động với FULRO, Đê ga. Nhưng mà lúc đó, do họ cũng đánh đập tôi và hâm doa, và dùng nhục hình, ép tôi khai. Lúc đó tôi cũng phải nhận thôi, vì sợ nên phải nhận”.

Song song với việc đóng cửa các nhà thờ Thiên Chúa Giáo và Tin Lành của người H'Mông, người Ê Đê, Gia Rai, v.v, chính quyền Việt Nam còn tiến hành gây áp lực, bắt tín đồ bỏ các hệ phái không được chính quyền công nhận và tham gia vào các tổ chức như Hội Thánh Tin Lành Việt Nam do Đảng kiểm soát.

“Chúng tôi cũng xin đăng ký nhà nước và đã nộp đơn đăng ký với nhà nước năm 2012, do giáo hội trưởng nộp, và sau đó chúng tôi cũng cung cấp các danh sách của tín đồ của Hội thánh Tin lành Đấng Christ cho họ. Chúng tôi tưởng là họ sẽ công nhận chúng tôi như những Hội thánh Tin lành khác. Nhưng mà ngược lại, khi chính quyền có danh sách tín đồ của chúng tôi thì họ lại tiếp tục đàn áp mạnh hơn so với trước đây. Họ nói là tập hợp nhiều tín đồ để tạo ra sức mạnh biểu tình”. -Ông Y Quynh Bdap

Kêu gọi đăng ký để sau đó truy lùng

Theo ông Y Quynh Bdap thì các tổ chức quốc doanh chỉ là mưu đồ để chính quyền bắt giữ tín đồ tùy tiện. Vì trước đây, các tín đồ Hội Thánh Tin Lành Đấng Christ của ông thật sự cũng mong muốn được chính quyền công nhận, nhưng sự tin tưởng đó đã bị lợi dụng. Ông kể lại:

“Chúng tôi cũng xin đăng ký nhà nước và đã nộp đơn đăng ký với nhà nước năm 2012, do giáo hội trưởng nộp, và sau đó chúng tôi cũng cung cấp các danh sách của tín đồ của Hội thánh Tin lành Đấng Christ cho họ. Chúng tôi tưởng là họ sẽ công nhận chúng tôi như những Hội thánh Tin lành khác. Nhưng mà ngược lại, khi chính quyền có danh sách tín đồ của chúng tôi thì họ lại tiếp tục đàn áp mạnh hơn so với trước đây. Họ nói là tập hợp nhiều tín đồ để tạo ra sức mạnh biểu tình”.

Ủy hội Hoa Kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc Tế (USCIRF) trong báo cáo năm 2020 đã lưu ý, người H’Mông và người Thượng theo đạo Thiên Chúa ở miền Bắc và Tây Nguyên thường xuyên bị sách nhiễu, giam giữ hoặc thậm chí trục xuất vì theo tôn giáo của họ.

Các nhà quan sát tình hình nhân quyền tại Việt Nam ghi nhận có hàng ngàn người H’Mông và người Thượng theo đạo sống như những người vô quốc tịch vì chính quyền địa phương trả đũa không cấp giấy tùy thân hoặc hộ khẩu cho những ai không chịu từ bỏ đức tin của mình.

Từ đó, đã có hàng ngàn người, như ông Y Quynh Bdap, chạy qua Thái Lan hoặc Campuchia lánh nạn. Ông Y Quynh rời Việt Nam từ năm 2018 và hiện là một trong khoảng 1.000 người Việt tại Thái Lan đang chờ Liên Hiệp Quốc xem xét quy chế tỵ nạn và cho đi định cư đến quốc gia thứ ba. 

Tại Việt Nam, con số những người dân tộc thiểu số bị chính quyền Việt Nam giam tù đang được tổ chức BPSOS thu thập để trình lên Liên Hiệp Quốc. Tiến sĩ Thắng nói:

“Mới đây chúng tôi mới gửi cho Liên Hiệp Quốc một danh sách của những người Tây Nguyên bị án tù từ 10 năm trở lên để cho thấy rằng những án tù rất nặng. Có những người này bị 20 năm tù, có những người đã chết trong tù, có những người khi ra khỏi tù chỉ được vài tuần thôi thì đã chết vì bệnh hoạn. Tất cả những cái đó thể hiện được một chính sách hết sức là khắc nghiệt nhắm vào những người Tây Nguyên”.

Trong khi đó, Viện Hàn Lâm Khoa Học Xã hội Việt Nam vào giữa năm ngoái đã khuyến nghị về chính sách cần được áp dụng đối với dân tộc thiểu số nhấn mạnh rằng chính quyền cần “nghiên cứu tư vấn xây dựng chiến lược và các giải pháp phù hợp phòng chống những định kiến tộc người, tư tưởng tự trị ly khai và các hoạt động lợi dụng những vấn đề dân tộc, tôn giáo ở Tây Nguyên để chống phá nước ta của các thế lực thù địch”.