Đảng Cộng sản Việt Nam rất nhạy cảm!
Zachary Abuza
Cái phong bì
Zachary Abuza
RFA
Hồ sơ nhân quyền của Việt Nam thật xấu xí và ảm đạm. Hiện có hơn 150 tù nhân chính trị; và nhà cầm quyền nước này, giờ đây, thậm chí còn ít khoan dung hơn đối với những quan điểm bất đồng so với trước kia. Một loạt các vụ bắt giữ gần đây đang tiết lộ một điều: giới tinh hoa chính trị sợ hãi sự chế giễu của công chúng vì thật khó để cai trị một hệ thống độc tài khi người dân không còn e sợ việc cười nhạo giới lãnh đạo. Mark Twain đã từng nói: "Không gì có thể trụ được trước sự tấn công của tiếng cười."
Cái phong bì
Nó đã ở đấy để tất cả mọi người cùng nhìn và nhanh chóng phát tán trong cộng đồng 60 triệu người dùng Facebook sôi động ở Việt Nam.
Logo (biểu trưng) của Bộ Y tế được dùng trong backdrop của một sự kiện do bộ này tài trợ tại Trường Đại học Y Hà Nội vào ngày 17/9/2022. Con rắn quen thuộc thường ngày chỉ quấn quanh một cây gậy thì lần này có ngậm thêm một chiếc phong bì. Và không ai ở Việt Nam không hiểu phong bì tượng trưng cho điều gì. Ngay cả báo chí nhà nước cũng đưa tin về sự cố này dù không bình luận.
Trong mắt công chúng vốn đã quen với nạn tham nhũng của chính phủ, những vụ bê bối gần đây của Bộ Y tế đã khiến Bộ này trở thành biểu tượng của tham nhũng chính phủ và là đối tượng đặc biệt của sự chế giễu.
Vào đầu năm nay, một vụ bê bối hối lộ lớn liên quan đến việc mua bán các bộ kít xét nghiệm COVID-19, đã hạ bệ hai thành viên của Ủy ban Trung ương – nơi tập trung những tinh hoa của Đảng Cộng sản Việt Nam. Một trong hai người bị hạ bệ này là cựu Bộ trưởng Bộ Y tế. Hơn 20 quan chức khác trong Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ và Học viện Quân y – cơ sở y tế đáng kính của Quân đội Nhân dân Việt Nam đã bị phát hiện có liên quan trong vụ bê bối hối lộ trị giá 22 triệu đô la này. Bộ trưởng Bộ Y tế hiện tại đã chính thức bị khiển trách vì buông lỏng quản lý.
Mặc dù một vụ hối lộ trị giá 22 triệu đô la không còn là lạ ở Việt Nam nhưng việc nó động chạm tới ông Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, người đã tặng bằng khen cho công ty Việt Á cũng như động chạm tới rất nhiều quan chức cao cấp khác của chính phủ và quân đội là một điều hiếm thấy. Vụ bê bối này đã phơi bày sự thối ruỗng ở khắp các cơ quan trong chính phủ Việt Nam.
Cảnh sát ngay lập tức được điều động đến để tìm ra người đã đổi chiếc logo và chắc chắn sẽ có ai đó bị trừng phạt nghiêm khắc vì sự vi phạm này bởi không có gì đe dọa một chế độ độc tài hơn là bị người dân cười nhạo.
Sự chế giễu phải trả giá đắt ở Việt Nam. Chỉ cần hỏi “Thánh rắc hành”, một người bán bún bò ở Đà Nẵng gần đây đã gặp rắc rối với chính quyền vì màn trình diễn châm biếm nhắm vào Bộ trưởng Công an Tô Lâm.
Vào tháng 11/2021, sau khi đặt vòng hoa tại lăng Karl Marx ở Luân Đôn, ông Tô Lâm và đoàn tùy tùng đã được đích thân Nusret Gökçe – đầu bếp, chủ nhà hàng Thổ Nhĩ Kỳ nổi tiếng xa hoa phục vụ món bò dát vàng. Trong video ghi hình bữa ăn này, với đôi kính đen và găng tay cao su đen thương hiệu của mình, Gökçe – người được biết đến với cái tên “Thánh rắc muối” - đã cắt và rắc gia vị cho món bít-tết trị giá 2.000 đô la rồi bón cho Bộ trưởng Tô Lâm ăn qua một cái xiên.
Chỉ vài ngày sau khi vụ Bộ trưởng Tô Lâm ăn bò dát vàng lộ ra, Bùi Tuấn Lâm, người bán bún bò ở Đà Nẵng, đã quay cảnh mình mang một đôi găng tay cao su đen và kính râm bình dân, bắt chước Salt Bae khi anh rắc hành cho món bún của mình. Anh đã đăng video vào ngày 11/11/2021 và sau khi bị công an triệu tập, anh đã phải gỡ video xuống khỏi tài khoản TikTok của mình. Mặc dầu vậy, video của anh đã được chia sẻ trên khắp Facebook và mang đến những tiếng cười sảng khoái trên khắp Việt Nam.
Tháng 9/2022, công an đã bắt Tuấn Lâm, người gọi mình là “Thánh rắc hành” nhưng không có dính dáng gì đến ngài bộ trưởng. Anh bị buộc tội theo Điều 117, Bộ luật Hình sự về tội "làm, tàng trữ, phát tán tài liệu, vật phẩm chống lại Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam”. Theo báo chí nhà nước, Tuấn Lâm đã thường xuyên đăng tải các tài liệu mang tính kích động chống chính phủ trên mạng qua sự cố video.
Không nghi ngờ gì, trong giới quyền lực, ngài Bộ trưởng Công an đã bị khiển trách, không phải vì ăn món bò trị giá 2.000 đô la khi Việt Nam chỉ có mức thu nhập trung bình đầu người là 3.694 đô la/năm mà là vì để bị quay phim khi đang ăn món này.
Ông Tô Lâm, người đang trong nhiệm kỳ ủy viên Bộ Chính trị lần thứ 2 và đủ điều kiện để kế nhiệm Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, với sự thiếu thận trọng này, có thể đã tự đưa mình ra khỏi cuộc đua. Và sau khi làm xấu hình ảnh của toàn bộ ban lãnh đạo cấp cao của Đảng Cộng sản Việt Nam, ông này đã duy trì sự hiện diện khá thấp trong phần lớn năm 2022.
Trong khi chính phủ Việt Nam xem việc ông Tô Lâm bị liên quan tới các bàn luận trên mạng là sự “vi phạm quyền tự do dân chủ của ông”, hầu hết người Việt Nam sẽ kết luận rằng ngài Bộ trưởng Công an đã sử dụng tất cả quyền lực cưỡng chế mà ông có trong tay để nhắm vào người bán bún. Mặc dù một lời quở trách riêng tư từ Tổng bí thư với ông là không thể tránh khỏi nhưng điều đã khiến không thể chịu đựng được là sự chế nhạo của công chúng.
Games thủ
Sự chế giễu không cần phải được lên kế hoạch tốt, nhà cầm quyền Việt Nam cũng lo ngại cả những hành động chế giễu tự phát. Cũng trong tháng 9/2022, một nữ games thủ 22 tuổi nổi tiếng, cô Nguyễn Thị Thanh Loan, hay còn gọi là Milona đã có phát ngôn khá thoải mái trong một ván chơi có tên gọi Liên Minh Huyền Thoại phát trực tiếp trên nền tảng games của Facebook.
“Chắc mấy bác Chủ tịch nước toàn chả làm cái mẹ gì suốt ngày ở nhà toàn xem phim 18+ nên là bác hói hết.” – games thủ này nói, ngụ ý rõ ràng tới Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, người được biết đến với chiếc đầu hói. Cô này nói tiếp:
Đầu đ* còn tóc luôn, đầu còn vài sợi lơ hơ đúng không? Tại làm ăn đ* gì đâu, chả làm ăn gì, suốt ngày ở nhà xem phim 18+".
Những bình luận bộc phát của cô gái này đã nhanh chóng được phát tán trên mạng Facebook. Và mặc dù cô không bị bắt bớ nhưng Loan đã bị phạt tiền và cảnh cáo. Tất cả những ai cười nhạo ông Phúc cũng đã bị như vậy.
Phá vỡ hàng rào của sự sợ hãi
Quân đội Nhân dân Việt Nam sử dụng Lực lượng 47 gồm 10.000 người, chịu trách nhiệm quảng bá các bài viết và trang mạng ủng hộ chính phủ và Đảng Cộng sản Việt Nam đồng thời tấn công những người bất đồng chính kiến và các nhà bình luận. Cơ quan này vừa tạo ảnh hưởng vừa giám sát không gian mạng. Nhiệm vụ gần đây nhất của họ là đối phó với một loạt sự chế giễu của công chúng.
Và việc làm này là có lý bởi sự hài hước có tác dụng. Phê phán các chính sách của chính phủ sẽ chỉ giúp đến được như ngày hôm nay; người ta chỉ xem qua các phân tích về pháp lý hoặc lịch sử nhưng sự hài hước lại lan truyền. Cư dân mạng Việt Nam có văn hóa châm biếm phong phú. Nếu người dân không thể ngăn chặn tham nhũng, họ có thể cười nhạo nó.
Như Srdja Popovic và Mladen Joksik - những người cựu chống đối của Serbia – đã từng viết trên trang Chính sách Đối ngoại vào năm 2013: “Những người chống đối ngày nay hiểu rằng sự hài hước là một lối vào chi phí thấp cho những công dân bình thường – những người không muốn xem mình đặc biệt mang tính chính trị nhưng đã chán ngán và mệt mỏi vì chế độ độc tài. Hãy làm cho cuộc biểu tình thú vị và mọi người sẽ không muốn bỏ lỡ việc tham gia”.
Các chế độ độc tài thường sử dụng một loạt các biện pháp cưỡng chế để ngăn chặn chính kiến bất đồng và gây ra nỗi sợ hãi trong công chúng. Một khi công chúng không còn nỗi sợ hãi đó và bắt đầu chế giễu các nhà lãnh đạo của họ, nó có thể kết thúc nhanh hơn Salt Bae cắt một miếng bít tết dát vàng.
*Zachary Abuza là giáo sư tại Đại học Chiến tranh Quốc gia Hoa Kỳ ở Washington và là trợ giảng tại Đại học Georgetown. Các quan điểm thể hiện trong bài viết này là của riêng tác giả và không phản ánh quan điểm của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, Trường Đại học Chiến tranh Quốc gia Hoa Kỳ, Đại học Georgetown hay RFA.
Gửi ý kiến của bạn
21 Tháng Mười Hai 20229:06 CH(Xem: 992)
Cách làm của Nguyễn Thái Luyện sau này được Phạm Nhật Vượng cũng thực hiện theo cách tương tự. Ông Vượng lập ra Công ty VMI để mua lại các bất động sản của Vinhomes (cả loại tồn kho vẫn loại trên giấy) rồi chia nhỏ ra mỗi phần khoảng 40 triệu đồng và bán cho các nhà đầu tư. Cả Phạm Nhật Vượng và Nguyễn Thái Luyện đều lấy được tiền nhưng nhà đầu tư thì vẫn không giữ được nhà - đất mà những thứ đó vẫn ở trong tay người ra luật chơi, nhà đầu tư chỉ sở hữu tờ giấy. Cách làm của Nguyễn Thái Luyện và Phạm Nhật Vượng đều giống nhau ở chỗ là họ...
20 Tháng Mười Hai 20229:18 CH(Xem: 1019)
Ở Việt Nam, người ta phải căng não ra đối phó với nạn cướp giật, chặt chém, đeo bám, lừa đảo khắp nơi. Theo tôi biết chai nước suối giá bên ngoài chỉ có 3 ngàn đồng nhưng tại sân bay Tân Sơn Nhất bán với giá 60 ngàn đồng, bằng 2000% giá bên ngoài. Trong khi đó, chai nước suối tại cửa hàng 7-Eleven ở Thái Lan có giá 6 baht trong khi đó tại sân bay Suvarnabhumi – Bangkok giá chỉ có 8 baht, tức bằng 133% giá bên ngoài. Ngoài ra người Thái rất trung thực, họ không chặt chém, không đeo bám, không lừa đảo vv... Còn ở Việt Nam khi ra đường thì ôi thôi, đầy rẫy cạm bẫy.
18 Tháng Mười Hai 20226:10 CH(Xem: 1043)
Cái mục nát của nền kinh tế Việt Nam nó bắt đầu từ rất lâu. Vì những chính sách kém cỏi, vì những cơ chế yếu kém được duy trì và nuôi dưỡng mà bên trong khối nội đang có rất nhiều “sâu đục thân” đang đục khoét nền kinh tế. Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát, FLC, Trí Việt, Egroup vv.. trước đây nó khoác lên thân nó một hình ảnh “lá cờ đầu đàn” của nền kinh tế nhưng đến khi khui ra thì toàn là sâu mọt. Những con sâu này có thể sống một thời gian vét cạn túi nhà đầu tư là bởi thể chế này đang cung cấp dinh dưỡng cho nó. Hậu Covid-19, quốc gia nào cũng dùng...
16 Tháng Mười Hai 20229:36 CH(Xem: 1084)
Việc VinFast háo hức thâm nhập thị trường Mỹ thoạt nhìn là “thời cơ vàng”, khi mà EV đang là xu hướng, đặc biệt khi Tổng thống Joe Biden khuyến khích phát triển EV. Tuy nhiên, đâu phải chỉ VinFast mới thấy xu hướng EV ở Mỹ. Cần biết, tính đến cuối năm 2022 – thời điểm mà VinFast định “tấn công tổng lực” vào thị trường Mỹ, người tiêu dùng Mỹ có đến hơn 100 mẫu EV khác nhau để chọn. Chỉ riêng đại gia General Motors đã dự kiến tung ra 30 mẫu EV mới vào trước năm 2025, trong đó có Cadillac Lyriq SUV và xe tải Silverado chạy hoàn toàn bằng điện.
14 Tháng Mười Hai 20227:42 CH(Xem: 1185)
Việc Chính quyền nãy vẫn để lỗ hổng lớn như thế thì Việt Nam sẽ hình thành nên loại doanh nghiệp mới. Loại doanh nghiệp thành lập để ra chiêu lừa đảo trên thị trường chứng khoán nhằm kiếm tiền chứ không tạo ra của cải gì cho xã hội. Có chắc rằng trên thị trường chứng khoán Việt Nam chỉ có mỗi Đỗ Anh Dũng, Trương Mỹ Lan, Trịnh Văn Quyết và Phạm Thanh Tùng không? E là không. Bộ máy nào vận hành cũng dựa trên ba thành phần, đó là luật pháp, cơ chế và con người. Luật pháp thì đầy lỗ hổng, cơ chế thì lỏng lẻo và con người thiếu thượng tôn pháp luật....
11 Tháng Mười Hai 20225:16 CH(Xem: 1345)
Ngày 10 Tháng Mười Hai, khi đang thăm chính thức Luxembourg, ông Phạm Minh Chính đã đã gởi thông điệp với kiều bào trên khắp thế giới rằng “Đóng góp cho đất nước từ xa cũng là yêu nước”. Đóng góp từ xa là đóng góp bằng gì nếu không phải là kiều hối? Mỗi năm kiều hối tăng đều, lượng kiều hối cao hơn tổng kim ngạch xuất nhập khẩu thì xem ra dụ kiều bào kiếm tiền dễ hơn là ra chính sách thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam lớn mạnh.
10 Tháng Mười Hai 20228:00 CH(Xem: 1303)
Như cuốn sách “Tại sao các quốc gia thất bại” đã nói, thể chế kinh tế nó được mọc trên nền thể chế chính trị. Thể chế chính trị Việt Nam là loại thể chế bòn rút thì nó chỉ mọc lên được thể chế kinh tế bòn rút mà thôi. Việc tạo lỗ hổng khổng lồ trên thị trường trái phiếu là để giúp những doanh nghiệp đang mất khả năng trả nợ ngân hàng có thể vét được tiền của trái chủ để thanh toán nợ ngân hàng nhằm làm cho ngân hàng làm giảm nợ xấu, bù lại ngân hàng sẽ làm đại lý dụ người gởi tiền tại ngân hàng chuyển qua mua trái phiếu. Kết quả là ngân hàng thu hồi nợ xấu từ doanh nghiệp...
09 Tháng Mười Hai 20228:21 CH(Xem: 1208)
Hết lần này đến lần khác, dân chúng bị đối xử như trẻ ranh, bị cợt nhả và không coi ra gì bởi những phát ngôn coi thường phát ra từ miệng công chức. Những lời nói này không chỉ tự thân chúng bộc lộ sự yếu kém về năng lực của công chức xứ ta mà đằng sau nó là một vấn đề trầm trọng hơn rất nhiều, đó là những người làm công ăn lương ở nước ta mang trong họ thái độ coi thường đối với công việc và khinh bỉ đối với dân chúng. Vì nếu là một công chức coi trọng chức trách và có trách nhiệm với sự tín nhiệm của người dân, thì sẽ suy nghĩ trước khi mở miệng...
07 Tháng Mười Hai 20227:50 CH(Xem: 2022)
Nói trước luôn để quý vị cuồng Vượng, cuồng Hồ, cuồng cộng sản, cuồng Trump khỏi bắt bẻ. Tôi chưa chạy chiếc Tesla nào, cũng chưa thử VF8 nên bài thơ của tôi không hề nói đến chuyện kỹ thuật, giá cả, độ bền của xe...Tôi chỉ phê bình, bỡn cợt tật nổ banh càng của Phạm Nhật Vượng, công ty Vinfast… Thế mà lập tức có một số người ở hải ngoại – những người bản thân hoặc cha anh họ đã từng bỏ nhà bỏ cửa chạy trốn chế độ cộng sản trối chết, nhẩy lên đông đổng như đỉa phải vôi, nước sôi...đảng hố chụp hình bài thơ của tôi đem về, treo lên tường nhà họ rồi rủ nhau...
05 Tháng Mười Hai 20228:10 CH(Xem: 1684)
May mắn cho dân Việt Nam là khi Trung Cộng xua quân đánh vào các tỉnh biên giới, Lê Duẩn phải ngưng thúc đẩy kế hoạch “tập thể hóa.” Các cán bộ địa phương, nhìn tận mắt thấy những hậu quả thảm khốc, nhân cơ hội Bộ Chính Trị bận lo đối phó cuộc chiến tranh biên giới, đã từ từ ngưng thi hành rồi cho cả kế hoạch “Mao ít hơn Mao” này chìm xuồng! Nếu còn tiếp tục, chỉ trong một vài năm không biết nạn đói sẽ giết bao nhiêu người! Chiến dịch “dạy cho Việt Cộng một bài học” của Đặng Tiểu Bình đã vô tình cứu sống hàng trăm ngàn người Việt thoát nạn chết đói.
04 Tháng Mười Hai 20226:41 CH(Xem: 4571)
Chính vì những lẽ đó mà tôi vẫn phải viết bài cho Việt Nam, chính vì sự ngu hóa của đảng, vì những thế hệ ngàn năm tăm tối đó mà tôi vẫn phải tranh đấu, đem lại luồng ánh sáng sự thật để vén đám mây đen u mê mà đảng tạo ra để người dân VN hiếu được mình đã bị đánh cắp thứ gì và hy vọng rằng họ sẽ đứng lên để dòi lại những gì đã mất. Còn những kẻ vẫn cố tình bịt mắt che tại, vẫn khoác lác ba hoa về tự do, dân chủ, nhân quyền VN có thừa thì sẽ có một ngày, khi người dân bừng tỉnh cơn mê, khi họ đã hiểu được mình đã bị đảng cs đánh cướp những gì,..
04 Tháng Mười Hai 20226:40 CH(Xem: 1774)
Suốt cả ngàn năm chúng ta chẳng làm được gì đã đành, nhưng cũng chẳng học được gì cho ra trò. Nho giáo cũng chỉ là thứ bề ngoài lớt phớt để thi cử làm quan. Cả dân tộc chẳng có ai có tư tưởng riêng, chẳng ai dám nói cái gì lệch khỏi cái đã ghi trong sách. Đến kiến trúc cũng không có lấy một cái gì mới, xây rập khuôn như Tàu, nhưng nhỏ và xấu hơn. Hội họa thì trống trơn. Từ vua đến dân chủ yếu thích tử vi, bói toán. Tuyệt vời làm sao cho một nền văn hiến mấy ngàn năm.
04 Tháng Mười Hai 20226:38 CH(Xem: 1774)
Ban Tuyên giáo của Hà Nội không hiểu được, tại một quốc gia với một bộ máy kiểm duyệt và theo dõi công dân càng lúc càng chặt chẽ như ở Trung Quốc, động cơ nào thúc đẩy người dân xuống đường, thanh niên tập hợp nơi các cư xá đại học? Người biểu tình giương cao một tờ giấy trắng, họa hoằn lắm mới vang lên những khẩu hiệu “đòi tự do”, hay khẩu hiệu “không cần xét nghiệm mà cần thức ăn”. Cũng có những biểu ngữ thể hiện tình đoàn kết với người dân ở Tân Cương sau vụ một chung cư bị hỏa hoạn. Nhân viên cứu hỏa chậm đến hiện trường do các biện pháp...
02 Tháng Mười Hai 20228:34 CH(Xem: 2424)
1. Em Xi Kỳ Duyên Dáng nhận 30 chiếc, một chiếc chạy, 29 chiếc để trong garage làm “sô-rum” bán lại dần cho người hâm mộ. 2. Ranh nhân thành đạt lòng luôn hướng về “tổ quốc” thân yêu Triệu Thanh Trùng 60 chiếc – một chiếc chạy, một chiếc kéo, 58 chiếc còn lại tặng bạn bè, thân nhân... các cái để họ biết là Vệ Nàm đã “sản xuất” được xe ô-tô điện. 3. Khoảng 15 chiếc cho các loa phường hải ngoại, những cái loa sử dụng quốc tịch Âu, Mỹ, Úc..., có đô la rủng rỉnh trong túi, phát thanh hàng ngày trong chương trình Khúc Ruột Ngàn Dặm và niềm Tự Hào Pháo Tết Vệ Nàm.
01 Tháng Mười Hai 20227:49 CH(Xem: 2198)
Chuyện hồi đầu năm nay, hệ thống chính trị, hệ thống công quyền… “không nghe, không thấy” và… “không làm gì cả”, bỏ thí hàng chục ngàn gia đình nông dân ở Long An, Tiền Giang từng dốc tất cả mọi thứ họ có (sức lực, vốn liếng) vào 20 héc ta thanh long, cuối cùng thanh long “chín đỏ đồng” nhưng không bán được, phải cho… bò ăn (6) hoàn toàn không… mới! Xây dựng kinh tế thị trường theo định hướng XHCN có thể khiến “chính sách tam nông” và “nông sản” ửng hồng nhưng đã có bao giờ sắc thái đó trở thành màu chủ đạo cho nông nghiệp – nông dân – nông thôn?
Copyright © 2023 Q.Đ.B All rights reserved 
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D178575291.-%3B)