Có lúc ta phát động phong trào người dân tham gia phòng chống tham nhũng và thưởng lớn. Tôi nghĩ hơi buồn cười. Cửa nhà quan sâu như bể, dân nào bén mảng được mà chống tham nhũng? Ngay cả cơ quan công quyền, người dân đến đó có mấy người được thẳng lưng?

Nhân dân không tồn tại trong suy nghĩ của cán bộ tham nhũng. Thậm chí trong các đại án Việt Á và những chuyến bay giải cứu, nhân dân thành miếng mồi ngon của giặc tham nhũng. Mặc cho vạn người chết chưa biết tro cốt về đâu, vạn người ly hương chưa tìm về bổn xứ. Họ vẫn “ăn” trên xác chết và thân phận nhân dân, sẵn sàng xé bỏ rào cản làm người để ăn!

Sự táng tận lương tâm của người có quyền lực lấy sự khổ hạnh của nhân dân để xây nên những biệt phủ xa hoa và trăm tỷ nghìn tỷ. Thậm chí, đối với “những đồng chí chưa bị lộ”, trong câu chuyện của nhân dân điều đó cũng rất bình thường vì “ông ấy làm to”.

Cần minh định rằng trong bất cứ thể chế nào, người dân không và không nên mưu cầu những cán bộ nghèo khổ tận hiến như thường dân. Nhưng khoảng cách quan – dân phát lộ qua những đại án ở ta là một cái gì đó khủng khiếp hơn cả thời phong kiến.

Nhân dân ở đâu trong công cuộc chống tham nhũng? Họ là bị hại và họ được quyền yêu cầu thể chế trừng trị kẻ thủ ác, đó là quan hệ hữu hình, không phải “vực dậy niềm tin” rất vô hình.

Mặc cho họ chưa nhìn thấy hoặc thân phận bé mọn chưa cho phép họ nói ra, thì người chủ xướng công cuộc chống tham nhũng không nên quên điều đó.

Nhân dân chưa phải là chủ, vì nếu họ là chủ nhân thật sự thì không có chuyện những “đầy tớ” như ông Long, ông Anh có thể leo cao trào sâu. Càng không thể có chuyện “Hội Đồng Nhân Dân” đại diện cho họ hôm trước bỏ phiếu 100% bầu, hôm sau 100% bãi miễn, vô cùng hình thức.

Cũng rất cần khách quan nhìn nhận rằng lãnh đạo đảng và đảng đang duy trì một công cuộc chống tham nhũng “đả hổ diệt ruồi” chưa từng có tiền lệ, tạo nên sự hứng khởi trong nhân dân. Nhưng điều người dân quan tâm là công cuộc đó có được kế thừa và kéo dài hay không? Tham nhũng liệu có trỗi dậy hay không? Và làm cách nào để khắc chế dài lâu?

Vì khi cuộc chiến chống tham nhũng phụ thuộc nhiều vào ý chí chính trị hơn là nhân quả pháp trị, thì “nhân dân” vẫn chỉ là danh nghĩa mà thôi!