Hệ thống truyền thông Nhà nước Việt Nam hôm 4/1 đồng loạt đăng bài Cơ quan an ninh điều tra Công an tỉnh Long An đã đến khám xét và khởi tố vụ án liên quan Tịnh thất Bồng Lai, nay là Thiền am Bên Bờ Vũ trụ, với cáo buộc lợi dụng tôn giáo để trục lợi.

Anh Lê Thanh Minh Tú, một trẻ mồ côi được nuôi dạy ở Tịnh Thất Bồng Lai từ năm 1988, hiện sống và làm việc ở Sài Gòn, vào tối ngày 4/1 có nhận định về thông tin vừa nêu:

“Chính quyền Long An đưa thông tin khi có công an xuống làm việc, mà vì sao lại có cô Mai, chú Thắng ở đó... Hai người này không hề có liên quan (cáo buộc của chính quyền), mà lại có hai nhân vật này khi có công an xuống? Khám xét thì không biết có lệnh hay không; thứ hai chưa có thông tin gì mà có nhiều báo hôm nay viết là ‘trục lợi về tôn giáo’, ‘trục lợi các bé’... và một số tội khác. Mà trong khi chính quyền chưa có thông tin chính xác mà báo chí lại lên trước, thì không biết có đúng không hay lại là báo chí bẩn... nói không đúng sự thật khi công an chưa đưa thông tin mà chỉ nghe phỏng đoán, làm dư luận rất hoang mang.”

RFA trong cùng ngày đã nhiều lần liên lạc qua điện thoại với Tịnh Thất Bồng Lai và Cơ quan an ninh điều tra Công an tỉnh Long An, nhưng không ai bắt máy.

Thầy cho ăn, cho học, muốn học đến đâu là các Thầy cho đến đó... Thầy không có cấm cản học để đi lao động, Thầy không ép... Thầy muốn mình học, được tự do, không ép mình theo một nghề nghiệp nào, hay làm một công việc nào... Thầy nói ‘con muốn làm gì tùy con, miễn không vi phạm đạo đức xã hội, không làm gì sai thì con cứ làm’... Em theo gương Thầy và được học đến bây giờ.
-Lê Thanh Minh Tú

Như lời anh Lê Thanh Minh Tú nhắc đến cô Mai, ông Thắng, đây là hai người vào tháng 10 năm 2019 đã dẫn hàng chục người từ TPHCM đến Tịnh Thất Bồng Lai với lý do tìm người con ruột là cô Võ Diễm My, 22 tuổi. Người này được nói trước đó xin xuất gia đi tu ở Tịnh Thất Bồng Lai nhưng bị cha mẹ ngăn cấm.

Lúc bấy giờ, trong nhóm người do ông Thắng- bà Mai dẫn đầu, có bà Châu Vinh Hóa khi xô xát đã ném miếng gạch men vào mặt ông Nhị Nguyên, một người ở Tịnh thất, gây thương tích 13%. Bà Hóa sau đó bị tuyên phạt hai năm tù với cáo buộc ‘cố ý gây thương tích và buộc bồi thường số tiền gần chín triệu đồng.

Cơ quan an ninh điều tra tỉnh Long An khi khám xét Tịnh Thất Bồng Lai hôm 4/1 cho biết vẫn đang xác định nội dung khởi tố, chưa có kết luận. Tuy nhiên báo Nhà nước vẫn đồng loạt cho rằng tịnh thất Bồng Lai bị cáo buộc lợi dụng tôn giáo, nuôi trẻ em để trục lợi.

Anh Lê Thanh Minh Tú cho biết thực tế những gì anh chứng kiến khi được nuôi dạy ở Tịnh Thất Bồng Lai:

“Em là trẻ mồ côi ở đó (Tịnh Thất Bồng Lai) từ hồi năm 1988, tới năm 2019, vì công việc nên em phải ra Sài Gòn ở trọ để gần công ty. Em được tồn tại nhờ sự nuôi nấng của các Thầy, các Cô trong đó... các Thầy cho ăn, cho học, muốn học đến đâu là các Thầy cho đến đó... Thầy không có cấm cản học để đi lao động, Thầy không ép... Thầy muốn mình học, được tự do, không ép mình theo một nghề nghiệp nào, hay làm một công việc nào... Thầy nói ‘con muốn làm gì tùy con, miễn không vi phạm đạo đức xã hội, không làm gì sai thì con cứ làm’... Em theo gương Thầy và được học đến bây giờ.”

Tịnh Thất Bồng Lai, sau này đổi tên thành Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ, là cơ sở do bà Cao Thị Cúc xây dựng. Báo nhà nước cho rằng, bà Cúc ban đầu làm nhà riêng để ở, sau vận chuyển các tượng Phật, đồ thờ cúng vào để biến nơi này thành cơ sở thờ tự.

Sở Nội vụ tỉnh Long An trước đó cũng cho rằng hộ bà Cúc không phải là cơ sở tự viện Phật giáo, những người ở đây đều không phải là tu sĩ Phật giáo theo quy định của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Ông Nguyễn Tiến Trọng, Phó trưởng Ban Tôn giáo Chính phủ, cũng cho rằng, Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam khẳng định Tịnh Thất Bồng Lai không phải là nơi hợp pháp. Mặc dù bà Cúc khẳng định chỉ thờ tượng Phật tại gia, không phải sinh hoạt tôn giáo, nhưng ông Trọng vẫn khẳng định vụ việc này có dấu hiệu lợi dụng tôn giáo để trục lợi.

Trong khi chính quyền chưa có thông tin chính xác mà báo chí lại lên trước, thì không biết có đúng không hay lại là báo chí bẩn... nói không đúng sự thật khi công an chưa đưa thông tin mà chỉ nghe phỏng đoán, làm dư luận rất hoang mang - Lê Thanh Minh Tú.

Tuy nhiên, ông Thích Nhật Từ, một quan chức trong Giáo hội PGVN vào năm 2017 từng nhận định ông Hoàng Nguyên và Nhất Nguyên ở Tịnh Thất Bồng Lai không phải là người giả mạo tăng sĩ để lừa đảo bất kỳ ai như một số báo chí đã cáo buộc. Theo ông Từ, khu Bồng Lai Viên chỉ là một tịnh thất, không có bảng hiệu chùa, nên không có đăng ký từ viện với Giáo hội Phật giáo tỉnh Long An. Cụ Thích Tâm Đức chưa bao giờ từng xưng mình là Hoà Thượng và chưa nói mình là trụ trì Chùa Bồng Lai. Ông Từ còn nói rằng những cáo buộc về Tịnh Thất Bồng Lai của Giáo hội PGVN tỉnh Long An là ‘vội vã’.

Việc lấy nhà làm chùa hoặc địa điểm tụ họp hoạt động tôn giáo là nhu cầu thực tế của người dân. Tuy nhiên, những quy định quản lý về tôn giáo hiện nay của Chính phủ Việt Nam bị cho đã cản trở việc này.

Luật Tín ngưỡng - Tôn giáo của Chính phủ Việt Nam qui định cơ sở tôn giáo gồm chùa, nhà thờ, nhà nguyện, thánh thất, thánh đường, trụ sở của tổ chức tôn giáo, cơ sở hợp pháp khác của tổ chức tôn giáo... đều phải được chính quyền địa phương cho phép thành lập. Ngoài ra, người dân nếu muốn lấy nhà làm chùa thì còn cần thêm sự đồng ý của tổ chức Phật giáo được công nhận như Giáo hội Phật giáo Việt Nam.