Phải chăng đó là lỗi của chúng ta?

                                Phải chăng đó là lỗi của chúng ta?








Phạm Minh Vũ
   Facebook

Có một người vừa nằm xuống - chiều qua...;

    Tôi đã lặng người rồi cảm thấy day dứt khi xem ảnh của Anh Lương Hữu Phước, một người tội nghiệp đã kêu oan nhiều lần, và đã tìm tới cái chết để chấm dứt chuỗi dằn vặt mà cả cuộc đời Anh ôm lấy, nằm dưới sân Toà Án Bình Phước, nơi thực thi công lý mà gần như chẳng có công lý.

Mưu cầu cuộc sống hạnh phúc là bản năng của con người, Anh Phước không may mắn khi có quá nhiều biến cố trong cuộc đời Anh. Từ con gái của Anh bị giết, đến vợ bỏ đi, tới miền đất mới để quên đi nỗi đau đó thì đất đai ruộng vườn của Anh bị chính quyền cướp bằng cái gọi là thu hồi.

Nhiều biến cố ập đến với Anh, chưa yên một phút thì, ba năm trước, chở giúp 1 người bạn về nhà, không may đụng xe, bạn chết, rồi nhận án 3 năm tù, và cũng suốt 3 năm qua ròng rã kêu oan. Ngay cả tết đến cũng không hàng xóm người thân nào dám đến nhà Anh thăm hỏi, Anh cũng chẳng dám đến chơi với ai sợ mang xui xẻo đến với họ.

Có lẽ, Anh Phước đã quá tuyệt vọng, quá đau khổ và cái chết sẽ cho anh chấm dứt chuỗi đau khổ ấy, nhưng cái chết của Anh không phải như những người thường khác, Anh trước khi chết còn gửi gắm đến người ở lại một thông điệp rằng “Anh hi vọng thức tỉnh nền tư pháp của Bình Phước”, cái chết này thực sự không phải bình thường, nó ý nghĩa quá, trong lúc tuyệt vọng nhất Anh không phải chỉ muốn tìm lại công lý cho một mình Anh, Anh còn mong nó sẽ được thực thi cho nhiều người khác nữa, thì cái chết này thật đáng trân trọng.

Tôi không biết trước khi uống thuốc sâu và nhảy lầu để quyên sinh, anh nghĩ gì? Nhưng điều tôi day dứt từ hôm qua tới bây giờ, phải chăng Anh chết, đó là lỗi của tôi?

Có một câu chuyện tôi muốn kể ở đây, để cho thấy tôi, có lỗi trong cái chết của Anh Phước.

Một buổi tối lạnh lẽo tháng 1/1935, phiên tòa ban đêm đang được tiến hành tại một phường khó khăn nhất thuộc thành phố New York.

Một phụ nữ già và rách rưới được đưa đến, bà bị buộc tội ăn trộm một ổ bánh mì. Khuôn mặt bà u sầu, ẩn trong vẻ u sầu đó là một sự xấu hổ.

Quan tòa hỏi: “Bị cáo, có đúng là bà đã ăn trộm bánh mì không?”

Người phụ nữ cúi đầu và lúng túng trả lời: “Đúng vậy! Thưa quan tòa, tôi thực sự đã ăn trộm bánh mì!”
Quan tòa lại hỏi: “Động cơ ăn trộm bánh mì của bà là gì? Có phải vì đói khát không?”

“Đúng ạ!” Người phụ nữ ngẩng đầu lên, đôi mắt nhìn vị thẩm phán và nói: “Đúng là tôi đói. Con rể đã bỏ rơi gia đình, con gái tôi thì bị bệnh còn 2 đứa cháu nhỏ đang chết đói. Chúng đã mấy ngày hôm nay không được ăn rồi. Tôi không thể trơ mắt nhìn chúng chết đói được, chúng vẫn còn quá nhỏ!”

Nghe người phụ nữ nói xong, mọi người xung quanh bắt đầu lầm rầm những tiếng bàn tán.

Tuy nhiên, người chủ cửa hàng nơi bị trộm bánh mì thì không đồng ý tha thứ. “Đây là một vùng kém an ninh, thưa Ngài,” ông nói. “Bà ấy phải bị trừng phạt để làm gương cho những người khác.”

Vị thẩm phán thở dài, nhìn về phía người phụ nữ và nói: “Bị cáo, tôi phải làm việc theo lẽ công bằng, chấp hành theo pháp luật. Bà có hai lựa chọn: nộp phạt 10 đô la hoặc chấp nhận bị giam 10 ngày.”

Thị trưởng của thành phố New York khi đó – ông Fiorello LaGuardia cũng có mặt và ông chính là vị thẩm phán trong buổi tối hôm đó. Khi đọc tuyên án trên, ông đồng thời cũng đưa tay vào túi, lấy ra một tờ tiền và thả vào chiếc mũ của mình. Ông nói lớn, “Đây là 10 đô la mà tôi sẽ trả cho án phạt này. Ngoài ra tôi phạt mỗi người trong phòng xét xử này 50 cent, đó là số tiền phạt cho sự thờ ơ của chúng ta khi ở cùng khu phố mà lại để cho một người phụ nữ phải đi ăn trộm bánh mì về nuôi cháu. Ông Baliff, hãy đi thu tiền và đưa tặng cho bị cáo.”

Ngày hôm sau, tờ báo thành phố New York đưa tin đã có 47,5 đô la được gửi đến cho người phụ nữ khốn khó kia. 50 cent trong đó là do người chủ cửa hàng tạp hóa đóng góp, ngoài ra còn có khoảng vài chục bị cáo khác đang chờ xét xử, và các cảnh sát có mặt khi đó, họ đều vinh hạnh được đóng góp 50 cent và đứng dậy vỗ tay nhiệt liệt”.

Về lý thuyết, một phụ nữ ăn trộm bánh mì bị phạt tiền đâu có quan hệ gì đến người khác? Vị Thị trưởng trả lời một cách minh bạch – đó là trả tiền cho sự lạnh lùng của chúng ta.

Ông nói: Giữa con người với con người không phải là không có mối quan hệ, con người đến thế gian này, với tư cách là một phần tử trong xã hội, là đã có khế ước (hợp đồng), tương tự như trong quan hệ lợi ích vật chất là có khế ước pháp lý, về giao lưu chia sẻ trong cuộc sống cũng có khế ước tinh thần.

“Lương thiện” không phải chỉ là một loại phẩm chất đối lập với sự lạnh lùng, gian trá, tàn nhẫn và tư lợi, mà còn là một loại khế ước về tinh thần.

Trong cuộc đời, ai cũng có thể gặp phải cảnh nguy nan khốn khó, ai cũng có thể trở thành kẻ yếu, nếu như chúng ta không giúp đỡ người khác trong lúc nguy cấp, ai có thể đảm bảo rằng mình sẽ không phải là người tiếp theo?

Lòng người chỉ có hướng thiện mới có thể được ánh mặt trời chiếu rọi và “khế ước lương thiện” mới có thể tồn tại phổ biến trên thế giới này. Người hiểu được rằng phải quý trọng loại khế ước này chính là người cao quý. Người hiểu được rằng phải trả tiền cho sự thờ ơ là người sáng suốt. Xã hội đương thời quá lạnh lùng, nếu chúng ta không nhận thức ra và thay đổi, có lẽ chúng ta sẽ vì sự ích kỷ của mình mà phải trả giá thật nhiều!

Tôi Không biết có thức tỉnh được nền tư pháp của Việt Nam như ý Anh muốn hay không, nhưng chắc chắn cái chết của anh đã lay động cho hàng nghìn, hàng triệu người, trong đó có tôi. Không những muốn thức tỉnh nền tư pháp để cứu người khác không bị oan ức như Anh, Anh Phước còn đánh động lương tri người Việt, ngoài khế ước xã hội ra, cần có khế ước tinh thần để yêu thương.

Tôi đã quá thờ ơ, sống ích kỷ, để Anh Phước một mình, cô đơn và tuyệt vọng mà làm ngơ, giá như tôi đấu tranh mạnh mẽ để xoá bỏ nền tư pháp độc tài, độc quyền toàn trị này thì Anh Phước sẽ đâu thể chết. Khế ước lương thiện căn bản ấy, trong tôi đã không hề tồn tại.

Và giá như tôi biết đến anh sớm hơn, an ủi Anh liệu Anh có chết? Anh gặp gian nan khốn khó, tôi bỏ rơi Anh. Anh chết không thể không có lỗi của tôi!

Tôi đã day dứt hơn khi nghĩ, cứ sống trong thể chế độc tài, nền tư pháp thối nát như thế này, hôm nay Anh Phước, ngày mai sẽ là ai?

Sẽ là ai? Tôi không biết nữa, vì xã hội này có quá nhiều oan ức.

Hoàng hôn buông xuống, ánh sáng tắt dần, dưới làn mưa rơi rả rích, tôi Xin thắp nén nhang lòng gửi đến vong linh anh, vì cái chết cao đẹp của Anh, cầu nguyện Anh sẽ đến miền cực lạc, nơi ấy chẳng còn đau khổ nữa!