Lời đe doạ từ phát biểu của Vương Nghị

Thông điệp chính mà Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đưa ra trong cuộc họp báo kéo dài 100 phút ngày 7/3 vừa qua, trong bối cảnh Đảng Cộng sản Trung Quốc sắp tròn 100 tuổi, là “chiêu dụ các nước láng giềng gần, thẳng tay tấn công những nước phương Tây, kể cả Mỹ - những nước dám công kích chính sách của Bắc Kinh trên mọi hồ sơ đối nội lẫn đối ngoại.”

Phát biểu bên lề kỳ họp Quốc hội, Ngoại trưởng Vương Nghị đã đưa ra một thông điệp rất rõ ràng: Trung Quốc không sẵn sàng nhượng bộ một ai và trong bất kỳ hồ sơ nào.

Cuộc họp báo của Ngoại trưởng Vương Nghị hôm qua đã để lộ rõ những “khác biệt", thậm chí là những "hố sâu” ngăn cách Bắc Kinh với các nước phương Tây. Đối với tất cả những vấn đề "nóng" mà Trung Quốc đang bị thế giới công kích, từ tham vọng thống nhất Đài Loan đến nhân quyền ở Tân Cương, từ các quyền tự do của người dân Hong Kong đang bị bóp nghẹt đến tranh chấp chủ quyền Biển Đông và Biển Hoa Đông, hay tranh chấp lãnh thổ trên bộ ở đường biên giới với Ấn Độ... Bắc Kinh “không sẵn sàng lùi bước”. Ngoại trưởng Vương Nghị đã gián tiếp cảnh báo rằng cột mốc 100 năm tuổi của Đảng Cộng sản Trung Quốc là “khúc dạo dầu  cho một thiên niên kỷ vĩ đại” sắp mở ra.

Về tham vọng chiếm đoạt toàn bộ Biển Đông, ngoại trưởng Trung Quốc tuyên bố Bắc Kinh không có vấn đề với các nước láng giềng, đồng thời tố cáo “chính Mỹ và một vài nước phương Tây muốn phá hoại hòa bình ở Biển Đông và gây bất ổn trong khu vực”. Ngoại trưởng Trung Quốc cũng cho biết Trung Quốc đang thúc đẩy các cuộc đàm phán Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC).

Liên quan đến tranh chấp ở Biển Hoa Đông với Tokyo, ông Vương Nghị tuyên bố một cánh nhã nhặn, nhưng cũng không kém phần cứng rắn, rằng ông mong muốn “Nhật Bản có một tầm nhìn khách quan và đúng đắn về Trung Quốc”. Một trong những lo ngại lớn của Nhật Bản là nước này có thể là mục tiêu của Luật Hải cảnh mới của Trung Quốc, theo đó cho phép các tàu tuần duyên Trung Quốc bắn vào các tàu nước ngoài và phá dỡ các công trình được xây dựng trong vùng biển tranh chấp mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền. Ngày 7/3, ông Vương Nghị khẳng định rằng luật này chỉ là "luật thông thường ở trong nước" và "không nhằm vào bất kỳ quốc gia cụ thể nào".

Về khu vực Đông Nam Á, ông Vương Nghị nói rằng Trung Quốc sẽ thúc đẩy thương mại với các quốc gia Đông Nam Á và đề nghị sẽ giúp đỡ trong việc triển khai tiêm phòng vaccine ngừa COVID-19. Tuy nhiên, ngoại trưởng Trung Quốc cũng đã gián tiếp nhắc nhở công luận quốc tế rằng hiện tại có trên dưới 100 quốc gia đang trông cậy vào vaccine của Trung Quốc để đối phó với COVID-19, trong số này có nhiều nước Đông Nam Á, đứng đầu là Philippines và Indonesia.

Liên quan đến Đài Loan, trả lời câu hỏi của một phóng viên Hong Kong, ngoại trưởng Trung Quốc đã thẳng thắn tuyên bố đây là “một vấn đề rất nhạy cảm”, nguyên tắc một Trung Quốc là “không thể vượt qua lằn ranh đỏ”. Ông Vương Nghị cũng phát biểu trong cuộc họp báo bên lề kỳ họp Quốc hội thường niên đang diễn ra: "Chính phủ Trung Quốc sẽ không thỏa hiệp. Chúng tôi yêu cầu chính quyền mới của Mỹ hiểu đầy đủ về tính nhạy cảm cao của vấn đề Đài Loan và phải thay đổi hoàn toàn các động thái nguy hiểm của chinh quyền trước đây khi 'vượt qua lằn ranh' và 'đùa với lửa'". Ông Vương Nghị tuy không nói rõ Bắc Kinh sẽ phản ứng như thế nào nếu ông Biden không thay đổi cách tiếp cận, nhưng Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đe dọa tiến hành xâm lược nếu Đài Loan tuyên bố chính thức độc lập hoặc trì hoãn các cuộc đàm phán về việc thống nhất với Đại lục.

Vào lúc các nước châu Âu và Mỹ tố cáo Trung Quốc phạm tội diệt chủng ở Tân Cương, đàn áp dân chủ Hong Kong, rồi Washington có những hành động chống lại việc Bắc Kinh bành trướng ở Biển Đông, Ngoại trưởng Vương Nghị đã điềm nhiên lên án phương Tây đạo đức giả, muốn áp dụng một mô hình “đa phương” một cách có chọn lọc, làm công luận “hồi tưởng lại thời kỳ mà thế giới còn bị bức màn sắt ngăn đôi hai khối Đông Tây”.

Đánh giá về cuộc họp báo của ông Vương Nghị, giới phân tích đã đưa ra nhận định: Trung Quốc giờ đây đủ tự tin vào sức mạnh của chính mình để đòi chiếm một vị trí ngang hàng với bất kỳ cường quốc nào khác. Điều này đã được phản ánh qua tất cả những phát biểu trong chính sách ngoại giao của Bắc Kinh.

Đây có lẽ là thời điểm mà các quốc gia có các tranh chấp biển với Trung Quốc hết sức lo ngại trước khả năng Trung Quốc sẽ gia tăng các hành động hung hăng. Trong một lần trả lời phỏng vấn báo chí Việt Nam hồi đầu năm, Đại sứ Trung Quốc tại Hà Nội Hùng Ba đã khẳng định: “Trung Quốc sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với Việt Nam, duy trì chủ nghĩa đa phương và hệ thống quốc tế lấy Liên hợp quốc làm trung tâm và dựa trên luật pháp quốc tế. Là nước Ủy viên Thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Trung Quốc sẽ phát huy trách nhiệm và vai trò nước lớn mang tính xây dựng, tích cực tham gia giải quyết các vấn đề nóng của khu vực, thúc đẩy giải quyết tranh chấp bằng hòa bình, hiệp thương, đối thoại, đóng góp lớn hơn nữa cho hòa bình và an ninh quốc tế.”. (1)

Mặc dù phát biểu như vậy, nhưng với hành động ban hành Luật Hải cảnh mới, Trung Quốc bị quốc tế đánh giá là “một đế quốc tấn công vào Luật biển”; “Trung Quốc đe doạ chiến tranh bằng luật hải cảnh”…, các nhà nghiên cứu dự báo rằng với thái độ cứng rắn của Bắc Kinh như vậy, tình hình biển Đông sắp tới chắc chắn sẽ “dậy sóng”. Các quốc gia tại biển Đông như Việt Nam sẽ phải đối mặt với các thách thức và đe doạ nghiêm trọng từ Trung Quốc. Chính vì vậy, các quốc gia ASEAN có tranh chấp tại biển Đông với Trung Quốc cần có chiến lược cụ thể để có thể chống trả lại được sự đe doạ từ Trung Quốc.

* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do