Không có tội

Một số những tù nhân lương tâm ở Việt Nam cương quyết không chịu mặc áo tù nhân như Luật sư Lê Quốc Quân, bà Bùi Thị Minh Hằng, anh Đặng Xuân Diệu… vì họ cho rằng mình không có tội. Hiện trại giam đối xứ với họ như thế nào?

“Giữa tháng 4 vừa rồi, gia đình vào thăm gặp bà thì trại không cho thăm gặp. Họ bảo yêu cầu bà mặc áo tù nhân của trại thì mới được gặp gia đình. Thế nhưng bà vẫn kiên quyết không chấp nhận điều đó. Họ có lập biên bản về việc này nhưng trong biên bản không thấy chữ ký của mẹ em mà chỉ thấy của 2 người làm chứng, là phạm nhân cùng phòng. Biên bản lập về việc mẹ em không chấp nhận mặc áo của trại giam nên không được gặp gia đình.”

Giữa tháng 4 vừa rồi, gia đình vào thăm gặp bà thì trại không cho thăm gặp. Họ bảo yêu cầu bà mặc áo tù nhân của trại thì mới được gặp gia đình. Thế nhưng bà vẫn kiên quyết không chấp nhận điều đó. 
-Cô Quỳnh Anh

Vừa rồi là lời chia sẻ của cô Quỳnh Anh về lần thăm gặp mới nhất với mẹ của mình là bà Bùi Thị Minh Hằng đang thụ án 3 năm tù giam vì tội “gây rối trật tự công cộng” theo điều 245 Bộ luật Hình sự VN. Kể từ khi bị bắt đưa vào trại giam An Bình ở tỉnh Đồng Tháp hồi tháng 2 năm 2014, bà Bùi Hằng cương quyết chỉ mặc đồ của gia đình gửi vào mà không mặc áo phạm nhân. Sau khi chuyển về trại giam Gia Trung, tỉnh Gia Lai vào tháng 2 năm nay, bà Bùi Hằng vẫn phản đối không mặc đồ của trại giam ở đây. Trại giam Gia Trung chỉ đồng ý với điều kiện họ phải đóng dấu “Tù nhân” trên quần áo cá nhân của bà Bùi Hằng thì mới cho mặc. Bà Bùi Hằng yêu cầu phải đóng dấu “Tù nhân Chính trị” chứ không chấp nhận đóng dấu “Tù Hình sự”. Trại giam không đồng ý với yêu cầu này. Trong chuyến thăm gặp đầu tiên của gia đình ở trại giam Gia Trung, bà Bùi Hằng thông báo cho cô Quỳnh Anh biết nhưng chuyến thăm gặp mới nhất trong tháng 4 thì cô Quỳnh Anh không được gặp mẹ của mình mà chỉ nhận được tờ biên bản ghi không cho gặp gỡ gia đình nữa.

Cấm thăm nuôi?

Về trường hợp của tù nhân Đặng Xuân Diệu thì nghiêm trọng hơn rất nhiều. Đặng Xuân Diệu là một trong 14 thanh niên Công giáo ở Vinh bị kết án tù 13 năm theo điều 88 Bộ luật Hình sự VN hồi năm 2011. Kể từ khi bị bắt cho đến nay, tù nhân lương tâm Đặng Xuân Diệu không chịu mặc áo tù nhân và anh chưa bao giờ được gặp gia đình trong thời gian gần 4 năm thụ án. Ông Đặng Xuân Hà, anh trai của anh Đặng Xuân Diệu cho đài ACTD biết chỉ duy nhất một lần được thấy em trai mình trong trại giam từ khoảnng cách xa 20 mét:

“Lúc ấy vì lý do vào thời điểm Diệu đã 142 lần không ăn cơm nên sức khỏe xuống dốc, trong người mang thêm nhiều bệnh tật và được anh Trương Minh Tam cho biết sức khỏe của Diệu quá kiệt quệ. Khi đó gia đình và tất cả những người thân của Đặng Xuân Diệu đòi hỏi quản lý trại giam cho thấy được Diệu thì buộc lòng họ phải cho mình thấy. Họ cho nhìn thấy Diệu ở khoảng cách xa 20 mét chứ không cho gặp. Thấy được Diệu là họ lôi vào ngay.”

Biết tin em trai Đặng Xuân Diệu sức khỏe bị kiệt quệ do tuyệt thực ở trại giam Xuyên Mộc phản đối cách hành xử khắc khe của trại giam, ông Đặng Xuân Hà đến xin thăm gặp nhưng không được giải quyết. Ông Hà nhờ giám thị trại giam chuyển giúp tự điển và sách hát thánh ca đều bị từ chối. Trong số lần gọi điện thoại ít ỏi thăm gia đình của Đặng Xuân Diệu, lần mới nhất, anh Diệu cho biết không được mua đồ ăn ở căn-tin. Ông Đặng Xuân Hà kể lại:

Những người thân của Đặng Xuân Diệu đòi hỏi quản lý trại giam cho thấy được Diệu thì buộc lòng họ phải cho mình thấy. Họ cho nhìn thấy Diệu ở khoảng cách xa 20 mét chứ không cho gặp. Thấy được Diệu là họ lôi vào ngay. 
-Ông Đặng Xuân Hà

“Lần mới nhất anh Diệu gọi về vào khỏang ngày tháng 12 tháng 4 vừa rồi. Diệu cho gia đình biết rằng hiện bây giờ trại giam có chỉ thị riêng với Đặng Xuân Diệu là không cho mua thức ăn ở căn-tin, tức là dù có tiền của gia đình ký gửi vào cũng không được mua thức ăn riêng. Tôi thấy đó là hình thức người ta cố tình giết Diệu một cách thầm lặng lâu dài. Từ trước tới giờ, tôi chưa thấy một trai giam nào không cho tù nhân mua thức ăn ở căn-tin mà thức ăn của trại không biết họ cho Đăng Xuân Diệu ăn thức ăn gì, dung lượng ăn ra sao, tôi không hề biết được.”

Ông Trương Minh Tam, một cựu tù từng bị giam sát buồng của Đặng Xuân Diệu, biết rõ tình trạng sức khỏe của anh Diệu nói với đài RFA:

“Theo Tam nghĩ sức khỏe của Diệu rất yếu. Mình nghĩ khoảng trên 40 kg, thể trạng một người đàn ông như thế thì thật sự rất nguy hiểm. Mình cũng kỳ vọng cậu ấy phải được trợ giúp nhân đạo, được đưa đi chữa bệnh để khắc phục tình trạng sức khỏe suy kiệt lâu dài. Theo như số liệu không chính thức Tam cộng dồn vào thì đến thời điểm này, Diệu đã bỏ bữa ăn, bao gồm cả tuyệt thực rồi ăn thất thểu lên khoảng tầm 15 tháng trong tổng số đi tù chưa đầy 4 năm.”

Riêng trường hợp của Luật sư Lê Quốc Quân, kể từ khi được chuyển từ Hỏa Lò đến trại giam An Điềm, tỉnh Quảng Nam, gia đình cho biết Luật sư Lê Quốc Quân vẫn không mặc áo tù nhân nhưng trại giam An Điềm thực hiện đúng luật định cho thăm gặp cũng như được nhận Kinh thánh và sách vở.

Theo điều 39 trong Luật Thi hành Án Hình sự năm 2010 quy định “trại giam phải thông báo tình hình chấp hành án; phối hợp với gia đình phạm nhân, cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia giáo dục cải tạo phạm nhân”; thế nhưng, gia đình của các tù nhân lương tâm Bùi Thị Minh Hằng và Đặng Xuân Diệu không biết phải làm thế nào để được phối hợp cùng trại giam thực hiện quy định theo điều 39 này.