VOA-Hạm đội Thái Bình Dương của Hải quân Hoa Kỳ sẵn sàng hành xử quyền tự do hàng hải trên Biển Đông, trong bối cảnh Trung Quốc vừa xây xong hai ngọn hải đăng trong vùng, và giữa lúc Hoa Kỳ và các đồng minh, trong đó có Australia, dường như đang mất dần quyền kiểm soát chiến lược trong vùng biển này.

Báo The Wall St. Journal hôm nay nói rằng hải quân Mỹ đã quyết định tuần tra vùng biển gần quần đảo Trường Sa để thách thức tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với các đảo này.

Tờ báo nói rằng Mỹ coi đây là một cuộc trắc nghiệm để xem Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình có giữ cam kết rằng Bắc Kinh không có ý định quân sự hoá các đảo tân tạo, lời hứa bất ngờ mà ông Tập đã đưa ra trong một cuộc họp báo chung với Tổng Thống Obama tại Tòa Bạch Ốc hồi tháng trước, mặc dù Chủ tịch nước Trung Quốc lúc đó không nói rõ cam kết đó sẽ tác động như thế nào tới các hoạt động của Trung Quốc trong vùng biển tranh chấp ở Biển Đông.

Một giới chức Mỹ hôm qua xác nhận Hoa Kỳ đã quyết định thực hiện các cuộc tuần tra trên Biển Đông nhưng không cho biết bao giờ sẽ thực hiện ý định đó, và chính xác ở nơi nào. WSJ dẫn lời giới chức Mỹ này nói 'đây chỉ còn là vấn đề thời gian', trong khi một giới chức khác cho hay các cuộc tuần tra sẽ diễn ra ‘trong vài ngày tới’.

Câu hỏi được đặt ra ở đây là Trung Quốc sẽ phản ứng như thế nào, liệu Bắc Kinh có tự kiềm chế trong kế hoạch phát triển các đảo tân tạo, hay sẽ huỷ bỏ cam kết sẽ không quân sự hoá các đảo này, viện cớ các cuộc tuần tiễu của hải quân Mỹ là một hành động khiêu khích.

Trang mạng Australia Defence hôm nay trích lời Tư Lệnh Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương của Hoa Kỳ (PACOM) phát biểu hôm thứ Sáu vừa rồi rằng Mỹ phải tiến hành các cuộc tuần tra trên khắp khu vực Á Châu-Thái Bình Dương để thực thi quyền tự do hàng hải, tuy nhiên Đô Đốc Harry Harris không nói rõ liệu các tàu hải quân Mỹ có tiến vào vùng biển trong phạm vi 12 hải lý cách các đảo tân tạo của Trung Quốc hay không.

Theo Reuters, Đô Đốc Harry Harris phát biểu: "Tôi tin rằng Hoa Kỳ phải hành xử quyền tự do hàng hải ở bất cứ nơi nào chúng ta cần làm điều đó. Về vấn đề liệu chúng tôi có điều tàu, hay máy bay vào khu vực 12 hải lý cách các đảo nhân tạo mà Trung Quốc mới xây trong Biển Đông hay không, thì tôi xin dành câu trả lời cho sau này".

Đô Đốc Harry Harris lên tiếng tiếp theo sau những lời bình luận của Tư Lệnh Hạm Đội Thái Bình Dương, Đô Đốc Scott Swift tại Hội chợ Hàng Hải Quốc tế Thái Bình Dương 2015, rằng một số quốc gia muốn thâu tóm quyền tự do hàng hải trên các vùng biển quốc tế ‘về cho riêng mình’ một cách phi pháp.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lập tức phản bác rằng Bắc Kinh sẽ không cho phép những vụ vi phạm các vùng biển thuộc chủ quyền của họ, nhân danh quyền tự do hàng hải, và kêu gọi ‘các bên liên quan chớ có những hành động khiêu khích.’

Theo WSJ, Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ đã tiến hành “hoạt động bảo đảm tự do hàng hải: (FONOP) quanh cách đảo nhân tạo từ nhiều tháng qua, sau khi Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Ashton Carter đề nghị các giải pháp này hồi đầu năm 2015.

Theo Australian Defence, Wall St. Journal, Sydney Morning Herald