RFA




Một nhà hoạt động nhân quyền và tự do tôn giáo thuộc sắc tộc H’mong, đã bị cảnh sát Thái Lan bắt giữ ở nhà trọ gần thủ đô Bangkok, hơn một tuần sau khi lên tiếng tố cáo sự đàn áp của chính quyền Việt Nam đối với cộng đồng của mình.

Ông Lù A Da, nhóm trưởng của tổ chức xã hội dân sự có tên Liên minh Nhân quyền Người H'mong (Hmong Human Rights Coalition), cùng vợ con trốn sang Thái Lan để xin tị nạn từ năm 2020, tuy nhiên đến giờ vẫn chưa được Cao uỷ tị nạn của Liên Hiệp Quốc cấp quy chế.

Ông bị cảnh sát bắt giữ vào chiều muộn ngày 07/12 và hiện đang bị giam ở một đồn cảnh sát của Thái Lan.

Trong ngày 29/11 vừa qua, trước phiên rà soát Nhà nước Việt Nam về việc thực thi Công ước Quốc tế Xóa bỏ Mọi Hình thức Kỳ thị Chủng tộc, ông Lù A Da đã xuất hiện và phát biểu về sự đàn áp một cách có hệ thống đối với cộng đồng người H’mong ở Việt Nam trong một chương trình vận động của tổ chức phi chính phủ có trụ sở ở Mỹ mang tên Ủy ban Cứu người Vượt biển (BPSOS).

Trong video phát biểu, ông Lù A Da cho biết hàng chục ngàn người H’mông ở Việt Nam không được cấp giấy tờ tùy thân, giấy khai sinh, và giấy chứng nhận kết hôn. Hệ quả là trẻ em không được đi học, người lớn không thể đi làm, còn người già không được hưởng các chính sách hỗ trợ về sức khỏe như người Kinh.

Bà Giàng Thị A, vợ của ông Lù A Da, cho Đài Á Châu Tự Do (RFA) biết về tình cảnh của chồng trong ngày 13/12:

“Hôm thứ năm anh với con đang rửa xe thì có hai cảnh sát đến bắt anh đi. Anh đang bị nhốt ở một trạm cảnh sát. Nếu mình nộp phạt 10.000 baht (tiền tệ Thái Lan) thì họ chuyển vào IDC.”

Bà cho biết số tiền trên là mức phạt hành chính áp dụng đối với chồng bà vì nhập cảnh trái phép vào Thái Lan từ ba năm trước. Nếu không nộp số tiền trên, chồng bà sẽ bị giam 20 ngày ở đồn cảnh sát trước khi bị chuyển đi Trung tâm giam giữ người nhập cư bất hợp pháp của Thái Lan (IDC- PV).

Sau vụ việc, bà liên lạc với Trung tâm trợ giúp người tị nạn (Center for Asylum Protection- CAP) ở thủ đô Bangkok để kiếm tìm sự trợ giúp. Đây là tổ chức giúp gia đình bà làm hồ sơ xin tị nạn gửi Văn phòng của Cao uỷ về Người tị nạn của LHQ (UNHCR) ở Thái Lan trước đó.

Bà chia sẻ thêm:

“Hôm qua luật sư bảo là hôm nay luật sư mang tiền đi trả cho chồng thì hôm nay có thể cảnh sát sẽ đưa (chồng tôi) sang IDC ngay. Sau khi được chuyển đi sang IDC rồi thì luật sư sẽ nói chuyện với cảnh sát Thái (để xem) họ sẽ cần bao nhiêu tiền (tiền bảo lãnh để được tại ngoại- PV) để trả cho anh ấy để được tự do.”

Phóng viên liên lạc với văn phòng CAP hôm 13/12 và được người đứng đầu cơ quan này cho biết họ đang phối hợp với Văn phòng UNHCR để trợ giúp trường hợp của ông Lù A Da, nhưng từ chối trả lời chi tiết.

Vị luật sư này cũng cho biết thêm về nguyên tắc, những người đã được UNHCR cấp quy chế tị nạn và cả những người đang xin quy chế cũng có thể được phóng thích khỏi IDC nếu trả số tiền bảo lãnh tại ngoại 50.000 baht (gần 34 triệu đồng) cho phía Thái Lan.

Theo bà Giàng Thị A, gia đình bà đến Thái từ năm 2020 và đã nộp hồ sơ xin quy chế tị nạn lên Cao uỷ tị nạn nhưng bị từ chối một lần. Vào tháng ba vừa qua, gia đình đã kháng cáo và được phỏng vấn lần hai vào tháng 9 vừa qua nhưng chưa nhận được kết quả.

Phóng viên gửi email cho Văn phòng UNHCR ở Bangkok để hỏi về trường hợp của ông Lù A Da nhưng cơ quan này từ chối cung cấp thông tin với lý do “không cung cấp thông tin cá nhân” của người nạp hồ sơ xin tị nạn cho cơ quan này.

Phóng viên cũng gửi email cho Cảnh sát Hoàng gia Thái Lan hôm 13/12 để hỏi về trường hợp này nhưng chưa lập tức nhận được câu trả lời.

Nếu không được trợ giúp kịp thời, ông Lù A Da và gia đình có thể bị trục xuất về Việt Nam vì họ chưa được LHQ công nhận là người tị nạn. Con gái đầu của ông mới chín tuổi và con thứ hai mới bốn tháng tuổi.

Ông Lù A Da là người truyền đạo thuộc Hội thánh Tin lành Việt Nam miền Bắc sống ở bản Sàn Phàng Thấp, xã Khun Há, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu. Tuy nhiên, ông bị ngăn cản trong việc thực hành quyền tự do tôn giáo nên đưa cả gia đình trốn sang Thái Lan.

Liên minh Nhân quyền Người H'mong là tổ chức đấu tranh về nhân quyền và thu thập các bằng chứng về vấn đề kỳ thị một cách có hệ thống của nhà nước Việt Nam với người H’mong, đặc biệt về ngôn ngữ, tôn giáo, đất đai, và giấy tờ tùy thân ở Tây Nguyên và Tây Bắc.

Theo tổ chức này, do bị đàn áp tôn giáo và bị phân biệt đối xử ở Việt Nam nên hiện có khoảng 1.000 người H’mong đã đào thoát sang Thái Lan xin tị nạn.

Ngoài ra, còn có hơn 1.500 người Thượng ở Tây Nguyên cũng đang sống ở quốc gia này, hàng trăm người trong số họ vẫn chưa được cấp quy chế tị nạn.

Vì Thái Lan chưa ký vào Công ước về Người tị nạn nên những người tị nạn Việt Nam có nguy cơ bị cảnh sát Thái Lan bắt giữ mọi lúc mọi nơi. Họ không được quyền đi làm mà chỉ có thể lao động chui với thù lao rẻ mạt.

Cuối tháng trước, cảnh sát Thái Lan đã bắt giữ 11 người Thượng tị nạn trong một chiến dịch truy quét của lực lượng này. Những người này hiện đang bị giam ở IDC. Hai trong số họ chưa được UNHCR cấp quy chế tị nạn.