Chủ tịch Tập Cận Bình muốn tăng cường tính chính danh và năng lực của ông trong việc củng cố ảnh hưởng và quyền lực trong nước, trong bối cảnh xuất hiện nhiều thách thức nội bộ mới và khủng hoảng kinh tế xảy ra. Điều này vô vùng quan trọng đối với việc đặt nền tảng cho chủ nghĩa dân tộc lớn hơn cũng như củng cố ý thức của người dân về mục đích và niềm tự hào dân tộc, trong việc giải quyết các thách thức mang tính hệ thống hiện nay như khủng hoảng nhân khẩu học, suy thoái kinh tế, khủng hoảng nợ và bất động sản, cũng như tỷ lệ thất nghiệp kỷ lục trong giới trẻ.

Phó Phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Vedant Patel, nói với báo giới tại cuộc họp thường kỳ rằng những tuyên bố chủ quyền mờ rộng và phi pháp của Trung Quốc tại Biển Đông là vi phạm luật pháp quốc tế. Hoa Kỳ là nước công khai bác bỏ bản đồ mới của Trung Quốc công bố hôm 28/8; sau các nước gồm Malaysia, Philippines, Việt Nam, Indonesia, Đài Loan, Ấn Độ. Nepal cũng kêu gọi Trung Quốc tôn trọng bản đồ ấn bản năm 2020. Ngay cả đại diện Nga ở Ấn Độ, ông Denis Alipov, cũng cho rằng cái gọi là “bản đồ chuẩn” của Trung Quốc không làm thay đổi gì trên thực tế.

Trong một báo cáo hôm thứ ba, Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ (USCIRF) cho biết kể từ khi Washington đưa Việt Nam khỏi danh sách “các quốc gia đáng quan tâm” (CPC) về tự do tôn giáo vào năm 2006, chính quyền Hà Nội đã tạo ra “nhiều không gian hơn trong một số lĩnh vực" để thể hiện niềm tin. Theo hãng tin Reuters, báo cáo cho rằng “cuộc đàn áp xã hội dân sự gần đây, áp lực gia tăng đối với các cộng đồng tôn giáo độc lập, các báo cáo đáng báo động về việc cưỡng bức từ bỏ đức tin và các vi phạm tự do tôn giáo ngày càng gia tăng khác đã tạo nên một sự đảo ngược rõ ràng trong quỹ đạo từng tích cực đó."

Trong thư chung công bố ngày 28/8, các tổ chức cho rằng “một mối quan hệ song phương muốn thành công đòi hỏi trách nhiệm và lợi ích chung” và “Nhà cầm quyền Việt Nam cần chứng tỏ rằng họ phải chịu trách nhiệm cho những vi phạm nhân quyền nghiêm trọng trong nước.” “Chúng tôi yêu cầu Tổng thống thảo luận tình hình nhân quyền ở Việt Nam, đặc biệt là hoàn cảnh của những người bị giam giữ vì lý do tôn giáo, nhân quyền và vận động dân chủ. Cụ thể, Mỹ nên lên tiếng ủng hộ quyền tự do ngôn luận và các liên đoàn lao động độc lập ở Việt Nam, coi đó là điều kiện để nâng cấp quan hệ song phương về mặt ngoại giao,” thư ngỏ viết.

Trong thông cáo phát đi ngày 1/9, USCIFR cho biết buổi điều trần trực tuyến về tự do tôn giáo ở Việt Nam và cách chính phủ Hoa Kỳ có thể làm việc với nhà nước Việt Nam về các vi phạm quyền tự do sẽ diễn ra ngày 7/9, ba ngày trước chuyến thăm của Tổng thống Biden tới Việt Nam. USCIRF ghi nhận rằng Việt Nam vẫn gia tăng việc cưỡng bức từ bỏ đức tin cũng như đe dọa, giam giữ, và bỏ tù các nhà hoạt động và lãnh đạo tôn giáo. Ngoài ra, việc thực hiện lỏng lẻo Luật Tín ngưỡng và Tôn giáo 2018, đặc biệt ở các địa phương và cộng đồng tín ngưỡng thiểu số, đã cản trở việc thực hiện đầy đủ quyền tự do tôn giáo.

Ngay trong mùa dịch, khi đường phố vắng tanh thì tại các trụ sở Công an phường, người dân đến làm căn cước gắn chip đông nghìn nghịt. Do Công an “nhiệt tình” thông báo là làm việc suốt tuần (không nghỉ cả thứ bảy chủ nhật), xuyên đêm nên nhiều người tranh thủ đi làm về thì đến thẳng trụ sở công an phường làm căn cước. Cứ ngỡ buổi tối thì vắng người hơn hẳn. Dè đâu vẫn đông ơi là đông, đông chen chúc phát ngại cho sức khỏe. Có người buổi sáng đến bốc số thứ tự nhưng vì danh sách quá dài nên cán bộ khuyên nên về nhà nghỉ ngơi, buổi tối quay lại. Tối đến vẫn phải ngồi chờ cả tiếng nữa.

Tàu cảnh sát biển Trung Quốc mang số hiệu 4201 đã truy đuổi và dùng vòi rồng áp lực mạnh phun vào tàu cá QNg 90495TS khiến chủ tàu và cũng là máy trưởng Huỳnh Văn Hoanh, 43 tuổi, bị thương gãy tay phải; thuyền trưởng Huỳnh Văn Tiến, con ông Hoanh, 26 tuổi, bị chấn thương vùng đầu. Cả hai cha con ngụ tại xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Lúc bị tấn công, có 10 người trên tàu QNg 90945TS. Ngư dân Huỳnh Văn Khanh tường trình vụ truy đuổi kéo dài từ 5 giờ sáng đến chừng ba giờ chiều. Tàu nước ngoài phun vòi rồng để tàu cá QNg 90945TS chết máy; nhưng ngư dân trên tàu chống chọi, bơm nước ra và cố chạy thoát.

“Gia đình rất hoang mang vì bản thân tôi bị họ cưỡng bức cũng như cách ly, gia đình không biết tình trạng sức khỏe của tôi như thế nào, bởi vì chắc chắn gia đình cũng đoán là tôi sẽ bị đánh đập, cũng như là bị ép cung, gia đình lúc đó chỉ biết gửi đồ thăm nuôi mà không biết là có tới hay không, thực sự gia đình có gửi đồ đạc cho tôi, nhưng lúc ấy ở trong trại giam, tôi không nhận được đồ của người nhà gửi, và khi mà tôi về rồi, tôi nói lại, thì gia đình mới hiểu được tình trạng của tôi nguy hiểm thế nào, và tôi đã không nhận được đồ của người nhà gửi và tình trạng sức khỏe của tôi ra sao.”

Vào tháng tư vừa qua, trong một cuộc gặp ở Hà Nội Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken và Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính cũng bày tỏ mong muốn thắt chặt quan hệ song phương vào khi Washington tìm cách củng cố quan hệ với các đối tác ở Châu Á nhằm chống lại một Bắc Kinh ngày càng quyết đoán. Lúc đó, ông Antony Blinken bày tỏ hy vọng điều đó có thể xảy ra “trong những tuần và tháng tới”. Hoa Kỳ và Việt Nam trong năm 2023 kỷ niệm 10 năm quan hệ đối tác toàn diện và Washington nỗ lực nâng cấp lên quan hệ đối tác chiến lược với Hà Nội. Phía Việt Nam được nói tỏ ra thận trọng vì có nguy cơ khiến Trung Quốc và Nga nổi giận.

Trong cùng ngày, bà Đặng Thu Hoài, vợ của đương sự, đã tới thăm chồng tại trại tạm giam công an thành phố Hà Giang, và nhìn thấy vết bầm tím trên mặt chồng mình. Bà Hoài sau đó hỏi liệu ông Hưng có phải đã bị đánh và được ông này xác nhận, người thân của Hưng cho RFA biết. Đến sáng ngày 19 tháng 8, bà Hoài nhận được thông báo từ phía công an thành phố Hà Giang, cho biết rằng chồng bà đã tử vong. Phía công an cho rằng ông Hưng đã tự sát bằng cách tự buộc chân, buộc tay và tự dìm đầu vào bể nước.