Năm 1402 An sứ lộ phủ Thăng Hoa (Quảng Nam ngày nay) là Nguyễn Cảnh Chân dâng biểu xin “theo lệ Hán Đường”, cho dân gian nộp lúa để đổi lại được ban tước hay tha tội, Hồ Quý Ly đã phê: “Biết chữ được bao năm mà dám nói chuyện Hán, Đường…”
Đọc xong bài “Làm gì để dân tin” của cựu chủ tịch Trương Tấn Sang (TTS) đăng trên VnExpress ngày 8.1.2018, chúng ta có thể mượn câu nói xưa của Hồ Quý Ly để phê ông cựu chủ tịch “Học được bao nhiêu sử mà dám nói về ‘lẽ hưng vong của thời cuộc’”?
Để khỏi mất thì giờ, tôi xin đi ngay vào bài viết của TTS.
1. TTS: “Nhiều năm công tác tại đất Thăng Long ngàn năm văn hiến, tôi thường đi ngang qua Hoàng Thành, qua Hồ Tây, khi sáng sớm tinh sương hay lúc chiều nắng tắt.
Có lúc tôi dừng lại bên những dấu tích của thời đại vàng son Lý - Trần, hoặc ngắm nhìn Hồ Tây sương khói, ngẫm nghĩ về những thời kỳ thịnh, suy của đất nước, về những lẽ hưng vong của thời cuộc. Cứ mỗi lần như vậy, trong đầu tôi lại thoáng hiện lên câu thơ "Người lính già đầu bạc, kể mãi chuyện Nguyên Phong" (Bạch đầu quân sĩ tại, vãng vãng thuyết Nguyên Phong) trong bài thơ Xuân nhật yết Chiêu Lăng (Ngày xuân thăm Chiêu Lăng) của Vua Trần Nhân Tông. Câu chuyện thời Nguyên Phong phá giặc Mông Cổ, trận đánh của người Việt làm kinh động cả thế giới, vẫn luôn được các lão chiến binh kể lại cho con cháu và trở thành điểm tựa sức mạnh để quân dân Đại Việt tiếp tục thắng cường địch Nguyên - Mông lần hai, lần ba.
Lịch sử luôn có một sức mạnh như thế! Những giây phút thả mình vào lịch sử cũng đã hình thành trong tôi nhiều suy nghĩ và hành động.
Vừa may, khi có anh bạn vong niên tặng bộ tiểu thuyết lịch sử Bão táp triều Trần của nhà văn Hoàng Quốc Hải, tôi đọc và thấy nhiều điều tâm đắc. Tiểu thuyết là sáng tạo của nhà văn nhưng nó phản ánh thực tại đời sống và mang lại những chiêm nghiệm quý giá. ”
Góp ý & nhận xét:
- Than ôi, cái “sức mạnh lịch sử” của ông cựu chủ tịch nước này trông tầm thường làm sao!
- Ông TTS chỉ ra Hà Nội “công tác” khi đã là Ủy viên Bộ chính trị, đầu tiên là Trưởng ban Kinh tế Trung ương, sau là Chủ tịch nước. Nắm những trọng trách đó thì lẽ ra ông phải “cảm nhận sức mạnh lịch sử” khi người dân trùng trùng xuống đường phản đối Trung Quốc vi phạm chủ quyền, phản đối dự án bán nước mang tên bauxit Tây nguyên v.v..
- Tuy nhiên lúc đó chẳng ai thấy ông làm gì. Bây giờ về hưu rồi thì ông cho biết lúc ấy ông “cảm nhận sức mạnh lịch sử” theo kiểu thi nhân “khi sáng sớm tinh sương hay lúc chiều nắng tắt... ngắm nhìn Hồ Tây sương khói, ngẫm nghĩ về những thời kỳ thịnh, suy của đất nước, về những lẽ hưng vong của thời cuộc.”
2. TTS: “Nhân vật Hoàng tiên sinh trong Bão táp triều Trần nói với Đức ông Trần Thủ Độ: trì quốc chứ không phải trị quốc; trì quốc khó hơn nhiều, làm được điều đó mới đảm bảo được sự lâu bền, mới là sáng nghiệp tổ tông. Giữ nước là công việc của trăm họ, của muôn dân còn trị nước chỉ là công việc của một số ít người. Triều đình nào cũng thế, vua nào cũng vậy, lập thân, lập quốc bằng nhiều con đường khác nhau nhưng khi đã nắm quyền tất thảy đều phải xây dựng tính chính Danh: khi nhà Trần soán ngôi nhà Lý ấy là bởi nhà Lý lúc ấy đã mạt, không còn điều khiển, kiến thiết được quốc gia, giặc dã nổi lên khắp nơi, ngoại bang nhòm ngó. Nhà Trần lên ngôi định đoạt, cơ đồ vững như bàn thạch ấy là bởi xã hội lấy lại được thế quân bình, dân chúng an cư, lạc nghiệp, triều đình tựa được vào lòng dân. Cứ đem lòng dân mà đo vận nước thì luôn chính xác. ”
Góp ý & nhận xét:
- Đó là một nhận định nông cạn, hời hợt. “Trì” là “giữ” và cách trị quốc là cái gốc của việc “trì quốc”. Các vua Trần và vua Lý biết cách trị nước nên tập hợp được sức dân để giữ nước. Không thể tách rời tính chất tương liên của hai yếu tố này.
- Tuy nhiên đó là chuyện của thời xưa, thời quân chủ. Thời nay thì việc “trị quốc” cần phải có sự tham gia của người dân qua quyền bầu cử. Chính quyền trị quốc: “Cứ đem lòng dân mà đo vận nước thì luôn chính xác” nhưng cách đo lòng dân chính xác nhất là bầu cử tự do. Đảng của TTS có dám tổ chức bầu cử tự do để “đo vận nước” hay không?
3. TTS: “Năm 1258, sau hơn 30 năm xác lập vương triều, Trần Thái Tông, Hoàng đế đầu tiên của nhà Trần đã cùng với tôn thất vực dậy được một dân tộc vốn ốm yếu, loạn lạc giai đoạn cuối đời Lý Huệ Tông, trở thành một cường quốc được lân bang nể trọng, đủ sức lãnh đạo toàn dân đánh bại đạo quân Mông Cổ hùng mạnh. ”
Góp ý & nhận xét:
- Có lẽ TTS không am tường lịch sử cho lắm. Thứ nhất, có thực lúc đó Việt Nam đã là một “cường quốc được lân bang nể trọng”? Hãy đọc lại sử, về các vụ Chiêm Thành liên miên cất quân cướp bóc nước Đại Việt.
- Thứ hai, Việt Nam chỉ đánh bại quân Nguyên, không hề đánh bại đạo quân Mông Cổ. Vó ngựa Mông Cổ đã tung hoành Âu Á tuy nhiên nhiên khi tấn công Việt Nam thi đội quân này không còn mang tính cơ động của những đoàn kỵ binh Mông Cổ. Nó đã bị “Hán hóa” sau khi Mông Cổ chiếm Trung Quốc dựng nên nhà Nguyên.
- Cần phải khách quan hơn với các yếu tố địa thế và khí hậu trong các chiến thắng đó.
4. TTS: “… Thắng lợi của Đại Việt trước đại quân của một đế chế hùng mạnh vào bậc nhất thế giới thời bấy giờ đã cho thấy sức mạnh vô địch của nhân dân ta và chỉ ra một chân lý của lịch sử dân tộc là một khi đã trên dưới đồng lòng, anh em hòa thuận, cả nước góp sức (lời Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn) thì không kẻ thù nào có thể khuất phục được dân tộc ta.
Dù là nhân vật lịch sử đem đến nhiều tranh cãi, nhưng (sic) Trần Thủ Độ cũng (sic) nổi tiếng đức độ, công tư phân minh, biết nghe lời phải trái, cương trực. [ …] . Đây là người đặt lợi ích quốc gia lên trên hết, không đan xen tình riêng vào việc công. Cũng vẫn nhân vật Hoàng tiên sinh trong Bão táp triều Trần đã khuyên Trần Thủ Độ trước khi chia tay rằng việc tối kỵ là chỉ san định những điều có lợi riêng cho các người cầm quyền, mà thiệt hại cho dân chúng, thì đấy sẽ là đầu mối của sự loạn.
Tránh được việc tối kỵ đó đã giúp cho nhà Trần kéo dài 175 năm, nhưng hỡi ôi, cũng vì không làm được điều răn dạy đó mà Trần triều rốt cục cũng bị sụp đổ... Âu cũng là bài học cho hậu thế. ”
Góp ý & nhận xét:
- Ai cần phải học bài học này? Riêng trong đoạn trên thì ông cựu chủ tịch cần phải học bài học thứ khác, của Phạm Quỳnh. Đó là: “Tiếng ta còn, nước ta còn”.
- Người Do Thái bị mất nước, phải sống tứ tán mấy chục thế kỷ, dù sống ở đâu cũng có thể tập hợp lại để nhận nhau là anh em vì vẫn gìn giữ được tiếng nói và tín ngưỡng của mình để đặt nền tảng cho quốc gia Do Thái hiện đại (Israel).
- Trải qua mấy chục năm cầm quyền ĐCSVN đã làm hư nát hết tiếng Việt vì đề cao yếu tố “đại chúng” (“Đề cương văn hóa” của Trường Chinh): vì thiếu sự dẫn dắt của những giá trị tinh hoa, tiếng Việt ngày càng bát nháo. Tính “bát nháo” này thể hiện ngay trong đoạn trên, qua lối trình bày của ông cự chủ tịch khi cho “dù” đi đôi với “nhưng”. Trong khi đó chữ “cũng” hoàn toàn trật lất!
- Hoặc viết: “Dù là nhân vật lịch sử đem đến nhiều tranh cãi, Trần Thủ Độ lại nổi tiếng đức độ, công tư phân minh.. ”.
- Hoặc viết “Là nhân vật lịch sử đem đến nhiều tranh cãi, nhưng Trần Thủ Độ lại nổi tiếng đức độ, công tư phân minh, biết nghe lời phải trái, cương trực., biết nghe lời phải trái, cương trực. ”
5. TTS: “Hơn 100 năm kể từ vị Hoàng đế đầu tiên của Trần triều, vào buổi sáng sớm cái ngày mà quan Tư nghiệp Quốc tử giám Chu An (Chu Văn An), bậc quốc sư dạy dỗ cho hai Hoàng đế Hiến Tông và Dụ Tông, phải chấm tay áo gạt nước mắt, treo mũ ở cửa Huyền Vũ rồi về quê dạy học, kinh thành Thăng Long vẫn vắng lặng. Tờ sớ mà ông liều thân xin chém đầu 7 tên gian thần đầu triều vẫn nằm im đâu đó trong mật viện hay trên long án... Đó cũng là cái ngày báo hiệu cho sự lung lay và sụp đổ của vương triều Trần từng một thời rực rỡ.
Đại Việt sử ký toàn thư chép: Dụ Tông ham chơi bời, lười chính sự, quyền thần nhiều kẻ làm trái phép nước, An khuyên can Dụ Tông không nghe, bèn dâng sớ xin chém bảy tên nịnh thần, đều là những kẻ quyền thế được vua yêu. Người bấy giờ gọi là Thất trảm sớ. Sớ dâng lên nhưng không được trả lời, ông liền treo mũ về quê. ”
Góp ý & nhận xét:
- Người xưa có cách bày tỏ là dâng sớ. Người thời nay có các hình thức “dâng sớ” là viết kiến nghị. Thời còn làm chủ tịch ông Sang đã giải quyết như thế nào với các bài “sớ” của các đảng viên lão thành, của các trí thức, thậm chí bài “sớ” về bauxite Tây Nguyên của Đại tướng Võ Nguyên Giáp?
6. TTS: “ … Cơ đồ mà Thái sư Trần Thủ Độ đã dày công khai môn dựng nghiệp, trải các đời vua Trần thống lĩnh toàn dân đoàn kết 3 lần đánh bại Nguyên - Mông, tiếc thay, lại rơi vào tay Dụ Tông, bậc quân vương mà hoang dâm xa xỉ. Dẫu cho tôi có làm đúng phận tôi trung, nhưng (sic) vua không còn thực hiện phận làm vua sáng, ghét bỏ người hiền, không ưa lời nói thẳng, trọng dụng kẻ bất tài, để gian thần lộng hành, tham nhũng tràn lan... thì cái Danh đã không còn Chính nữa. Mạt lộ không còn xa. ”
Góp ý & nhận xét:
- Phải chăng lịch sử đang lập lại?
7. TTS: “Nhìn lại lịch sử, các triều đại trị quốc tuy có khác nhau nhưng sự suy vong nói như Chu Văn An, đều có nguyên nhân giống nhau như khuôn đúc, từ chỗ "không ưa lời nói thẳng, ghét người hiền, bỏ người tài, khinh dân, nghi ngờ kẻ sĩ, trọng dụng kẻ bất tài, vô đạo". Dụ Tông chết (năm 1369) để lại di họa, nhà Trần còn tồn tại thêm 31 năm với 5 đời vua, đến năm 1400 mất vào tay nhà Hồ. Nhà Hồ sau khi giành ngôi báu đã làm được không ít việc, nhưng được Nước mà không được Dân nên cũng chẳng giữ được bao lâu, chỉ vỏn vẹn 7 năm rồi lại để đất nước rơi vào tay giặc Minh.
Ở giai đoạn lịch sử đất nước tiếp theo, không giống với nhà Trần và nhà Hồ, nhà Lê bước lên vũ đài chính trị trên cơ sở thắng lợi của sự nghiệp kháng chiến chống quân Minh xâm lược. Các lãnh tụ nghĩa quân được xem như những vị cứu tinh đưa dân tộc thoát khỏi họa làm nô lệ cho ngoại bang. Như một lẽ đương nhiên, triều đại do những người anh hùng lập ra được nhân dân tôn thờ như những giá trị thiêng liêng. Triều Lê với những vị hoàng đế anh minh như Lê Thánh Tông, người lệnh cho danh sĩ Thân Nhân Trung soạn văn bia với câu "hiền tài là nguyên khí quốc gia", đã dựa vào các nhân tài để tạo dựng hàng loạt những giá trị văn hiến truyền lại cho đời sau, đưa Đại Việt lên hàng cường quốc trong khu vực.
Vậy nhưng chính triều đại ấy rồi cũng sụp đổ hoàn toàn vào cuối thế kỷ XVIII. Con đường đi tới quyền lực và đưa đất nước lên tới đỉnh cao hưng thịnh của các triều đại rất khác nhau, nhưng nguyên nhân suy vong thì chẳng khác nhau là mấy. Đó là do tài năng yếu kém và đạo đức suy đồi của những người cầm quyền.
Vào thời Lê Trung Hưng, nhà bác học Lê Quý Đôn (1726 - 1784) có tổng kết 5 nguy cơ dẫn đến quốc gia suy vong là: Trẻ không kính già, trò không trọng thầy, binh kiêu tướng thoái, tham nhũng tràn lan, sĩ phu ngoảnh mặt. Cả năm điều ấy đều là những yếu tố bên trong. Dân tộc Việt Nam không bao giờ sợ giặc ngoại xâm, chỉ sợ những người cầm quyền không đủ dũng khí để tự sửa mình, để thực hành nghiêm khắc nội bộ. ”
Góp ý & nhận xét:
- Đúng như lời nhập đề ở trên: TTS đã học sử được bao lăm mà dám nói về lẽ thịnh suy của thời cuộc.
- Nếu toàn bộ các triều đại lịch sử đều ra đời rồi diệt vong theo cùng một mô thức thì nguyên nhân chính nằm ngay ở cái bản chất của mô thức chính trị chỉ cầu mong vào đức độ của vị minh quân. Trong cảnh này thì gặp ông vua khùng, muôn dân phải cắn răng chịu đựng cái khùng của ông ta.
- Vấn đề đặt ra là phải thay đổi mô thức chính quyền này, do đó ông cựu chủ tịch phải xét lại điều mà ông lấy làm “tâm đắc” trong cuốn tiểu thuyết “Bão Táp”: Giữ nước là công việc của trăm họ, của muôn dân còn trị nước chỉ là công việc của một số ít người.
- Thế kỷ 21 rồi, không thể bắt “muôn dân” dài cổ ra trông chờ “thánh đế hồi tâm”. Cả giữ nước và trị nước phải là công việc của trăm họ thông qua một thiết chế chính trị dân chủ, đa đảng!
- Lấy thí dụ nước Mỹ. Dân Mỹ không phải dài cổ mong đợi “thánh đế Trump” hồi tâm mà (ở thời điểm hiện tại) chỉ cần ba năm nữa. Trong khi chờ đợi thì quốc hội Mỹ có thể trói chân trói tay ông ta, các cấp tòa (không cần là Tối cao pháp viện) có quyền phủ quyết các đạo luật hành chánh. Lâu nay, các cấp chỉ huy quân đội Mỹ đã thẳng thừng tuyên bố là sẽ không dễ dàng tuân theo các mệnh lệnh điên rồ của Trump: họ đã được giáo dục và huấn luyện để hành động như thế.
8. TTS: “Tìm hiểu lịch sử là con đường đưa chúng ta đến với kho tàng những kinh nghiệm vô giá mà cha ông ta đã đúc kết bằng cả mồ hôi và xương máu.
Hôm nay chúng ta bước sang một năm mới với một tâm trạng tươi tắn, niềm tin trong nhân dân đã trở lại, sức khỏe nền kinh tế có phần hồi phục, vị thế đất nước được lan tỏa rộng rãi. Nhìn lại năm ngoái, phải khẳng định một điều, những gì Đảng ta đã làm trong công tác cán bộ và xây dựng Đảng là đúng với mong muốn và nguyện vọng của toàn dân.
Cũng cần khẳng định rằng việc phanh phui, gột rửa những nhem nhuốc, tiêu cực sẽ không dừng lại, mà từ đây, với niềm tin đã được xốc dậy, cả đất nước sẽ đồng lòng, chung sức diệt trừ giặc nội xâm. Chẳng phải trong nhân dân, trong mỗi Đảng viên đã luôn bất bình và phẫn nộ trước nạn tham nhũng, suy thoái? Chẳng phải chúng ta đã chứng kiến những kẻ có lòng tham vô đáy lợi dụng kẽ hở của chính sách, lạm dụng quyền lực để móc túi nhân dân, rồi chính những kẻ đó và bè cánh lại tìm mọi cách để "chui sâu, leo cao" hơn nhằm bảo đảm cho khối tài sản ăn cắp đó tiếp tục sinh sôi, nảy nở?
Nếu tình hình tham nhũng và suy thoái không được loại trừ, Đảng này, chế độ này, đất nước này sẽ đi về đâu? Người chép sử không bao giờ viết chữ "nếu". Chính vì vậy mà ngay lúc này, Đảng và những người nắm giữ vai trò chèo lái đất nước phải kiên quyết hành động.
Nhân dân luôn đứng bên cạnh Đảng, đồng lòng đi theo Đảng bằng cả lý trí và trái tim để thực hiện đến cùng cuộc đấu tranh này. Mỗi chúng ta rồi đây đều phải đứng trước sự phán xét công bằng của lịch sử, của dân tộc. ”
Góp ý & nhận xét:
- Khi viết “Đảng này, chế độ này, đất nước này sẽ đi về đâu”, ông Sang đã đặt đảng và chế độ lên trên đất nước. Khi lo cho đảng, cho chế độ (nghĩa là cho sổ hưu của mình), ông cựu chủ tịch này vẫn chưa “thấm” bài học lịch sử mà ông ta muốn dạy đời thiên hạ: “ việc tối kỵ là chỉ san định những điều có lợi riêng cho các người cầm quyền, mà thiệt hại cho dân chúng, thì đấy sẽ là đầu mối của sự loạn.”
- Ông cựu chủ tịch nhập nhằng và đánh lận vấn đề. Cơ chế độc quyền cai trị mà thiếu sự kiểm soát của công chúng đã sinh ra nạn tham nhũng và thoái hóa (TTS dùng từ “suy thoái”). Muốn diệt trừ hai vấn nạn này thì phải xóa bỏ cơ chế độc quyền trị nước.
- Như vậy vấn đề cần đặt ra phải là: Đất nước này sẽ đi về đâu nếu đảng này, chế độ cộng sản tiếp tục tồn tại!
nguồn: https://www.danluan.org/tin-tuc/20180118/cuu-chu-tich-hoc-duoc-bao-nhieu-su