Nguyễn Tuấn
  Quán Văn



Luân Đôn: Nước Mỹ hiện ở trong tình cảnh mà vị thế và uy tín chưa bao giờ thấp đến như vậy và Mỹ cũng đang đồng hành với gia tốc cấp số nhân cùng các hậu quả của con Covid-19 mà trở thành đối tác không tin cậy trong mắt các đồng minh của mình

Sự quý trọng của các nước trên thế giới dành cho nước Mỹ đang ngày càng suy giảm và điều đó đang biến thành một màn công diễn quốc tế kinh dị khi mà cả thế giới theo dõi siêu cường này đang ngày đêm vật lộn để cố mà đạt được thành tích của nhiều quốc gia nghèo trong nỗ lực kiểm soát đại dịch covid.

Ba năm rưỡi tại chức của Tổng thống Donald Trump đã làm thay đổi danh tiếng quốc tế và vai trò tương lai của của nước Mỹ đến mức vượt sức tưởng tượng của tất cả mọi người tại thời điểm mà ông ta tuyên thệ nhậm chức trên các bậc thang của Tòa nhà Quốc hội Mỹ vào ngày 20 tháng 1 năm 2017.

Ông đã tạo ra âm điệu rõ ràng trong cơn mưa phùn ngày hôm đó: "Chúng ta phải bảo vệ biên giới của chúng ta khỏi sự tàn phá của các quốc gia khác đang bắt chước cách làm ra sản phẩm của chúng ta, đang đánh cắp các công ty của chúng ta và đang phá hủy công ăn việc làm của chúng ta."

Những quyết định ban đầu của Trump là có chủ ý, gây sóng gió và thậm chí đôi khi có vẻ đồng bóng.

Ba ngày sau khi nhậm chức, ông ta đã tuyên bố rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương, một thỏa thuận thương mại gồm 12 quốc gia khu vực Thái Bình Dương có khả năng sinh lợi cho mọi bên tham gia. Ngay sau đó ông ta ký Sắc lệnh 13769 cấm công dân của bảy quốc gia Hồi giáo đến Mỹ.

Vì vậy, khi các nhà lãnh đạo Liên minh Châu Âu tập trung tại một hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp vào tháng 2 năm 2017 tại Malta, thì câu nói "Nước Mỹ phải được ưu tiên đầu tiên" đã ám ảnh trong tâm trí của họ. Chủ tịch Hội đồng EU Donald Tusk đã viết cho các nhà lãnh đạo của khối này như sau: "Sự thay đổi ở Washington đặt Liên minh Châu Âu vào tình thế mới khó khăn khi chính quyền mới ở Washington có vẻ đã ngờ vực sự đúng đắn của chính sách đối ngoại 70 năm qua của Mỹ và không còn muốn duy trì nó nữa."

Vị thủ lĩnh của Châu Âu, và với vai trò "kim chỉ nam đạo đức" của khối này, Bà Angela Merkel đã tuyên bố: "Châu Âu hiện đang nắm bắt vận mệnh trong tay mình. Và tôi tin rằng chúng ta càng khẳng định rõ ràng hơn về cách thức chúng ta xác định vai trò của mình trên thế giới, thì chúng ta càng có thể xử lý tốt hơn các mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương của mình."

Ba tháng sau - trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên - Trump đã chứng minh Merkel đoán đúng. Tại Trụ sở NATO ở Bỉ, vào ngày 25 tháng 5, Tổng thống không chỉ hạch sách Thủ tướng Merkel về hiệu quả trong hoạt động thương mại của Đức và tấn công các đồng minh của nước Mỹ vì đã không đáp ứng được các mục tiêu đóng góp ngân sách cho NATO mà còn thể hiện thái độ khinh khỉnh đến mức gây sốc cho các đồng nghiệp của ông ta tại đây, bằng việc đẩy Thủ tướng Dusko Markovic của Montenegro sang bên để ông ta đi qua, và ông ta cũng bắt tay đầy lạnh nhạt với Tổng thống Pháp mới nhậm chức Emmanuel Macron.

Phát súng kết liễu cuộc họp thượng đỉnh của ông ta tại Trụ sở NATO ngày hôm đó đã thể hiện tổng thống Mỹ không còn tôn trọng nguyên tắc cơ bản trong điều ước thành lập liên minh này, đó là Điều 5, khẳng định khối liên minh này có nghĩa vụ bảo vệ từng thành viên của khối.

Kết quả của tính khí thất thường của Trump từ ba năm rưỡi qua khiến các quan chức đứng đầu NATO trong thâm tâm e ngại rằng một nhiệm kỳ thứ hai của Trump có thể dẫn đến "sự kết thúc thực sự" của NATO. Những nỗi lo sợ đó càng được chú ý tới nhiều hơn cách đây hai tuần khi Trump tuyên bố rút 9.500 quân Mỹ khỏi các căn cứ ở Đức. Và Thủ tướng Đức Angela Merkel đã không được thông báo về động thái đó.

Tuần trước, một nguồn tin cấp cao của NATO đã cho ta biết rằng nếu ông Trump tái đắc cử thì đó sẽ là "tin cực kỳ xấu" và về cơ bản ông ta có thể sẽ ĐÌ liên minh". NATO sẽ không biến mất nhưng khái niệm răn đe kẻ thù với sức mạnh xuyên Đại Tây Dương sẽ "không còn phù hợp với mục đích thành lập của khối này nữa".

Nguồn tin nói rằng những gì Trump đang đề xuất là "rất có thực, có nghĩa là Mỹ sẽ rút rất nhiều quân". Và nó là biểu tượng của một vấn đề lớn hơn: "đồng minh sẽ không còn thể dựa vào Mỹ được nữa."

Sợi chỉ xuyên suốt của chủ nghĩa đơn phương thường xuyên không nhất quán đã là thương hiệu của nhiệm kỳ đầu tiên của Trump. Học thuyết "nước Mỹ là trên hết, chủ nghĩa đa phương chỉ là cuối cùng của thứ tự ưu tiên" của Trump đã rút Mỹ ra khỏi vị trí trung tâm trọng lực toàn cầu mà nhiều thế hệ các nhà hoạch định chính sách Mỹ đã dầy công theo đuổi và xây dựng để thành một thế lực ly tâm không đáng tin cậy và có nguy cơ phân tán các lực lượng dân chủ (của thế giới).

Tại thủ đô của các nước trên thế giới, cảm nhận về tác động của Trump đã trở thành không có hồi kết. Ngôi làng toàn cầu đang trong một vòng quay xáo trộn gần như không kết thúc, sự sắp đặt địa chính trị trên thế giới hiếm khi duy trì cố định trong khoảng thời gian dài.

Hàng đống vấn đề quốc tế cấp bách như biến đổi khí hậu, Covid-19 và khủng hoảng kinh tế mà Covid gây ra, sự trỗi dậy không thể chối cãi của Trung Quốc... đã đến mức sụp đổ vì không còn được kịp thời đề cập để giải quyết.

Nước Mỹ KHÔNG thân thiện đến mức nào bây giờ đã là vấn đề không còn có thể che giấu được nữa. Khi nói đến hợp tác quốc tế, thì lúc này châu Âu cũng có thể nghiêng về phía Trung Quốc như với Nhà Trắng (không ưu tiên Mỹ hơn Trung Quốc). Đó là kết quả của việc RẤT khó lường trong tính cách của Trump, cho dù đó là vấn đề liên quan tới Syria, Bắc Triều Tiên, hay thương mại quốc tế hay về NATO.

Hồi tháng 1, Trump đã ca ngợi cách xử lý Covid-19 của Trung Quốc bằng những từ ngữ: "Tôi nghĩ rằng mối quan hệ của chúng tôi chưa bao giờ tốt đẹp hơn. Hiện tại, chúng tôi trao đổi - hợp tác rất nhiều với họ, ngay lúc này đó là tình hình dịch bệnh của virus corona mới chẳng hạn."

Nhưng trước cuối tháng 4, thì Nhà Trắng lại muốn Trung Quốc bị trừng phạt và bị trả đũa vì họ đã không cảnh báo thế giới biết về đại dịch.

Tháng trước trong một cuộc bỏ phiếu tại cuộc họp thường niên của Tổ chức Y tế Thế giới, Châu Âu đã chống lại áp lực của Mỹ đòi có một cuộc điều tra về cách Trung Quốc xử lý đại dịch, trong khi Trump ca cẩm rằng WHO là một con rối của Trung Quốc.

Cựu Thủ tướng Thụy Điển Carl Bildt nói rằng hiện nay giống như "chúng ta đang quan sát một thế giới thời hậu-(ảnh hưởng của) Mỹ. (Với) một Trung Quốc tự tin và rất quyết đoán với cách tiếp cận mang tính chiến lược rõ ràng. Một EU cố gắng giải cứu những gì mà hợp tác toàn cầu để lại. Và một nước Mỹ luôn muốn phá bĩnh và chỉ muốn chống Trung Quốc hơn là chiến đấu chống Covid-19." đó là tweet của ông Carl Bildt.

Và tệ hơn nữa là chính những hành động của Trump đã thể hiện rõ quan điểm ​​gần như vô giá trị của ông ta về việc ứng phó với Covid. Không chỉ đơn thuần là những lời mà ông ta đề nghị mọi người uống thuốc tẩy rửa vệ sinh hoặc uống thuốc hydroxychloroquine, đó là những khuyến nghị ngược lại với hầu hết các hướng dẫn y tế. Nhưng đổ dồn trách nhiệm cho Trung Quốc đã khiến Mỹ đang thất bại trong công việc bảo về công dân của mình trước sự tàn phá của Covid.

Nếu Covid-19 là cuộc khủng hoảng duy nhất của Trump, thế giới có thể sẽ khoan dung hơn một chút với ông ta. Nhưng trong cả nhiệm kỳ tổng thống của mình, ông ta đã gây ra nhiều lo lắng trên khắp thế giới hơn bất kỳ người tiền nhiệm nào gần đây của ông ta.

Ông ta rút khỏi thỏa thuận biến đổi khí hậu toàn cầu, từ bỏ thỏa thuận đa phương kìm hãm tham vọng hạt nhân của Iran - JCPOA, khơi mào một cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, và hiện đang ấp ủ một cuộc chiến thương mại khác với châu Âu. Ông đã đùa giỡn trong việc gây xung đột với Iran và đã có một mối quan hệ hỗn loạn không nhất quán với Kim Jong Un của Bắc Triều Tiên, cũng như việc ông ta có các cuộc cãi vã với hầu hết các cơ quan đa quốc gia lớn: từ Liên Hợp Quốc đến Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF và nhiều tổ chức đa phương khác nữa.

Và quan trọng nhất là ông ta dường như không giám chỉ trích những kẻ độc tài hùng mạnh trên thế giới. Ông ta chỉ quan sát mà không hề có tác động gì cả khi mà cả ở Trung Quốc và Nga Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Vladimir Putin đang củng cố sức mạnh để hướng tới tại vị suốt đời.

Từ giờ đến ngày quốc khánh trong tuần tới, nước Mỹ có lẽ sẽ ở tình cảnh đơn độc hơn so với chính nó trong những thập kỷ trước. Trump đã cắt bỏ nhiều mối quan hệ ràng buộc đất nước của ông ta hành xử theo các chuẩn mực quốc tế mà cả thế giới mong đợi, nhưng điều đó cũng khiến cho phần còn lại của thế giới phải trả một giá nhất định.

Nhưng bản tính không đáng tin cậy đầy kỳ quặc của Trump có thể đã tìm thấy đối thủ của nó trong chính con virus gây đại dịch Covid-19. Không giống như nhiều nhà lãnh đạo khác (của một số nước), con virus KHÔNG thể bị con người hăm dọa. Khi con số lây nhiễm gia tăng ở hơn 30 bang của nước Mỹ, thế giới sẽ không còn sẵn lòng nhắm mắt làm ngơ trước những thất bại rõ ràng của Tổng thống Mỹ nữa.

Là đất nước có nền kinh tế lớn nhất toàn cầu, việc Mỹ thất bại trong việc kiềm chế đại dịch sẽ ảnh hưởng đến tất cả chúng ta. Hơn bất cứ thời điểm nào trong lịch sử gần đây, tất cả các nước trên thế giới trừ Mỹ đều hưởng lợi trong việc Mỹ (tự) điều chỉnh hướng hành động của họ.

Rất rất khó để Trump thừa nhận thất bại của mình trong chỉ đạo nước Mỹ đối phó với Covid 19, do vậy các đồng minh của Washington sẽ phải đợi đến tận tháng 11 này để họ có thể hy vọng THOÁT ĐƯỢC CỦA NỢ NÀY.

https://edition.cnn.com/2020/06/28/politics/trump-united-states-world-leadership-intl/index.html?fbclid=IwAR0pO59uUwsHa_J_Kt_zpvM4Ut0mxrBJQ9UVThUuHrhrPHwvY1KfrgYiYmI

Nguồn: https://quanvan.net/community/dien-dan/nuoc-my-co-doc-khi-the-gioi-can-su-lanh-dao-cua-no-hon-bao-gio-het/#post-1930