Nó không hiểu gì về “bạn vong niên”, cụm từ mà đứa trẻ con cũng biết. Vong có nghĩa là quên, niên là năm. Cũng nói thêm, niên để chỉ năm trong dòng thời gian, “bất tri tam bách dư niên hậu” (không biết hơn 300 năm sau), còn nếu chỉ tuổi con người thì dùng tuế, ví dụ bách tuế là trăm tuổi, vạn tuế là vạn tuổi. Nhưng niên cũng có nghĩa là lứa tuổi, ví dụ lão niên (lứa tuổi già), thanh niên (tuổi xanh, trẻ), đồng niên (cùng tuổi, cùng lứa)… Vong niên, theo nghĩa đen là quên cái tuổi đi, không quan tâm tới tuổi. Bạn vong niên là già trẻ chơi với nhau không quan tâm tới tuổi tác khác nhau...

Chẳng hạn, vụ 160 hecta đất tái định cư cho người dân Thủ Thiêm bị mất đất do quy hoạch, đứa nào đã ngang nhiên chiếm đoạt, vi phạm chỉ đạo của chính phủ, để hàng vạn người dân đến nay màn trời chiếu đất, vật vờ, bơ vơ, ăn hờ ở đậu, không nơi ổn cư. Đã xử đến đâu rồi. 1.600.000 mét vuông không phải con muỗi nhé. Đứa nào cầm đầu vụ ăn 160 mẫu Tây này, thiên hạ biết cả. Đám Trần Vĩnh Tuyến, Nguyễn Thành Tài, Tất Thành Cang chưa là cái đinh gì. Hãy lôi Lê Thanh Hải ra để ông ta trả lời cho rõ ràng, ít nhất ở cương vị trùm sỏ khi xảy ra chuyện.

Ăn bánh vẽ thì làm sao no mà bảo không thể nóng vội. Các ông bà “cửa son rượu thịt để ôi” thì mới đủng đỉnh, chứ dân chúng nóng vội sốt ruột lắm rồi. Nếu ai cũng như các ông nhà cao cửa rộng, biệt thự xa hoa, xe công miễn phí cả tài xế lẫn xăng, mua bán thì những Tôn Đản Nhà Thờ, bệnh tật nằm phòng riêng thì những Việt Xô 108, chết chôn nghĩa địa riêng, con cái được tập ấm cha truyền con nối để giữ “hồng phúc của dân tộc”… vậy sốt ruột làm gì cho nặng đầu khổ tâm. Ông giỏi lý luận, ông phải nói ra được cái điều liên quan tới vận mệnh của dân chúng cần lao, của cả dân tộc, của....

Một người bạn tôi, anh Tâm, đem tờ báo có ảnh ông Lê Duẩn vào phòng thi. Nhưng lại quên đem theo phao “mao tuyển Việt”, thế mới gay. Loay hoay mãi không nhớ “Người” đã dạy dỗ chỉ đường lên chủ nghĩa xã hội thế nào, y bèn lấy tờ báo ra, khoanh một vòng vào mồm “Người”, lại còn dại dột chua chú thích “tất cả chúng ông khổ cũng bởi cái mồm này”. Hớ hênh thế nào, giám thị của thầy Bùi Văn Chép bắt được, tang chứng vật chứng chống đối rành rành, Tâm ta dù học rất giỏi vẫn bị đình chỉ thi, treo án một năm không cho bảo vệ luận văn tốt nghiệp (sau này ra trường về báo HNM)...

Sự chênh lệch giàu nghèo, tốt xấu, hay dở do thể chế không chỉ bộc lộ ở hai miền nước Đức, mà những nơi khác tương tự cũng vậy. Hãy ngẫm lại hai miền Nam – Bắc Việt Nam suốt thời gian hơn 20 năm (nên bỏ ngay thứ lý luận bảo rằng miền Nam ăn viện trợ của Mỹ, bơ thừa sữa cặn, phồn vinh giả tạo), rồi Hàn Quốc – Triều Tiên từ thập niên 50 tới tận bây giờ, rồi Cuba trước và sau thời điểm 1959 cách mạng vô sản, rồi những nước đã tháo phăng cái áo chủ nghĩa xã hội lạc hậu, chật chội, từ đói nghèo vươn lên hạnh phúc như Mông Cổ, Ba Lan, Czech, Hungary…

Điều dễ nhận ra, với hệ thống báo chí truyền thông độc quyền, cứ vài ba bữa họ lại nức nở ca ngợi chủ nghĩa xã hội, đề cao con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, nhất là gần đây tán dương bài viết của ông tổng bí thư, xem nó như thứ ánh sáng chỉ lối soi đường, đuốc thời đại rọi tới tương lai. Rồi ông nọ bà kia, từ ông trẻ Thưởng, tới những bác già giáo sư tiến sĩ lập thân nuôi xác bằng chủ nghĩa Mác-Lênin, cả đám nhãi ranh “Đối diện” nữa, kéo nhau lên tivi, lên báo chí để lập ngôn, dạy dỗ, trấn an, đe nẹt, nhưng tất cả đều chỉ là thứ lý luận suông, giả dối, xiên xẹo, lập lờ, lảng tránh sự thật.

Cứ đổ cho đám dưới tùy tiện cũng tội chúng nó. Sai ngay từ trên. Đất sét trong tay những ông to đầu. Ông thủ tướng Chính ban chỉ thị 15, 16 để phòng chống dịch trong cộng đồng, áp dụng chung trên cả nước, nhất nhất thế mà làm. Nhưng khi dịch quá căng, tình hình thay đổi, đáng nhẽ phải ra chỉ thị mới, thì ông ta lại tùy tiện chỉ đạo thực hiện chỉ thị 16 trên tinh thần 16+. Thế thì bỏ mẹ, thằng dưới tha hồ cộng, làm theo ý nó. Tôi muốn hỏi ông Chính, cộng nghĩa là thế nào. Cứ 16 làm hết mức, nếu 16 chưa đủ chưa hợp thì ra cái khác hợp hơn, 17 chả hạn. Ông nói chúng nó cộng...

Sân bay là tài sản quốc gia chứ không phải của riêng đứa nào. Ngân sách nhà nước nuôi, để nó duy trì hoạt động. Làm cái sân bay, mở đường băng, xây nhà ga, làm con đường dẫn vào sân bay… đều bằng tiền nhà nước, do dân và doanh nghiệp đóng thuế mà có. Cái sân bay Long Thành định làm kia, mấy tỉ đô Mỹ cũng là tiền nhà nước chứ đâu phải tiền túi đứa nào. Nói túm lại, sân bay là của chung dân chúng, do nhà nước trung ương điều hành. Có giao cho thằng nào (địa phương, doanh nghiệp) quản, chẳng qua chúng cũng chỉ làm thuê thôi.

Định bảo mày không cho tao đi thì tao cứ đứng ì ở đây, đ...về nữa. Chốt mí chả chặn. Chốt tới nay đã gần 4 tháng rồi mà dịch không giảm thì nhà cai trị cần phải bóp trán nghĩ xem nó có tác dụng gì không, để chuyển sang cách khác, chứ cứ hành hạ nhau mãi thế này, dân nào chịu nổi. Trong thể chế này, từ khi hình thành tới nay, những việc những chuyện nó làm, khi đang xảy ra đều được nhà cầm quyền khẳng định là đúng, sáng suốt, bắt dân chúng phải phục tùng, tuân theo, nếu ai phản đối, chê bai, không tuân phục sẽ bị bắt tội, trừng trị...

Ở xứ dân chủ văn minh, cây cầu bị sập, bộ trưởng giao thông dù không dính trực tiếp nhưng do nó thuộc lĩnh vực mình quản lý nên từ chức ngay, chính phủ duyệt ngay. Còn xứ ta, đường sắt Cát Linh – Hà Đông nằm ườn dạng háng ra đấy mười mấy năm rồi, BOT trấn lột mọc như mụn ghẻ lở khắp nơi, nhưng không có đứa bộ trưởng giao thông nào, hoặc cao hơn, từ chức. Đơn giản là thể chế không đàng hoàng, cán bộ thiếu tư cách. Phải có đủ cả hai điều kiện tiên quyết ấy thì mới văn hóa văn minh được, chứ mới chỉ một thứ như ông Lĩnh cũng chả đi đến đâu.