Các bài viết (23)
Về tác giả
Danh sách tác giả
Vũ Ngự Chiêu
Mới nhất
A-Z
Z-A
Liên Hệ Việt Nam Và Pháp Trước 1858 (phần 2)
29 Tháng Tư 2023
6:10 CH
Ngày 27/12/1787, Pigneau rời Lorient qua Isle de France (Maurice). Ngoại trưởng Pháp tặng tiền, và tăng phái cho một ít sĩ quan. Pigneau thành lập ở đây một đạo thánh chiến quân, mang sang giúp Chủng. Ngày 18/5/1788, Pigneau trở lại Pondichéry. Nhưng Bá tước, Trung tướng Thomas de Corway [Conway]–từng tham chiến ở Mỹ và bị dính líu vào một âm mưu phế lập tại đây–từ chối cấp binh thuyền cho Pigneau. Quyết định này dựa trên mật lệnh từ Louis XVI ngày 2/12/1787, là "Tùy nghi hành động để thành lập một cơ sở ở Đại Việt; làm sao để vừa ít tốn kém vừa được nhiều lợi nhuận." Đồng ý với de Conway, tháng 7/1788...
Một cổ đôi tròng: thời Nhật chiếm đóng, 1941-1945
08 Tháng Tư 2023
6:41 CH
Ngày Thứ Hai, 1/1/1940 [22/11 Kỷ Mão], phi cơ Nhật oanh tạc một tàu Pháp trên đường xe lửa Hải Phòng/ Vân Nam. 3 Pháp kiều chết. Thứ Năm, 1/2/1940, Nhật lại oanh tạc đường xe lửa Hải Phòng/Vân Nam, giết chết 60 người. Tháng 4-5/1940—nương cơ hội Hitler chiếm Denmark, xâm lăng Norway, chấm dứt giai đoạn “phi hòa, phi chiến” [phoney war], từ Thứ Ba, 9/4/1940—báo chí Nhật lại mở chiến dịch đả kích Đông Dương và Pháp. Luận điệu ngày thêm hiếu chiến. Thứ Hai, 15/4/1940, Ngoại trưởng Nhật Arita ra tuyên cáo nói Nhật bị ràng buộc vào vùng biển nam, nhất là Đông In-đi thuộc Hòa Lan [the Netherlands East Indies]. Ngay hôm sau...
Một cổ đôi tròng: Thời Nhật chiếm đóng, 1941-1945
23 Tháng Năm 2023
8:43 CH
Từ giữa thập niên 1930, giao tình giữa Đông Kinh và Hà Nội-Paris khi nóng, lúc mưa, trầm bổng theo tình hình chiến trận Trung Hoa—trọng tâm chính sách ngoại giao của tất cả cường quốc thế giới. Nhật Bản muốn chuyển hóa từ một cường quốc biển sang một cường quốc vừa biển vừa đất liền qua kế hoạch xâm chiếm Mãn Châu và lãnh thổ phía bắc cùng duyên hải tiêp cận Triều Tiên, tức Chosun, đã trở thành thuộc địa của Nhật từ năm 1910. Tự hào là một cường quốc Âu Châu, Pháp theo gương Bri-tên, Mỹ và Dutch, tạo thành một liên minh yểm trợ tinh thần cho Trung Hoa từ năm 1937. Các trục giao thông thủy bộ từ Đông Dương vào...
Nguyễn Ái Quốc: Người Việt Đầu Tiên Đến Mỹ?
30 Tháng Tư 2023
6:03 CH
Trong dân gian, một huyền thoại được truyền tụng là việc ông Bùi Viện (1837-1878) từng qua Mỹ vào khoảng năm 1873.(1) Vì nhiều lý do khác nhau, rất ít người đề cập đến việc Nguyễn Sinh Côn (1892-1969), tức Paul Thành, có mặt ở Mỹ trong khoảng Thế chiến thứ nhất (1914-1918), làm quen với Bản tuyên ngôn độc lập 4/7/1776 của Liên bang Mỹ, và nhiều lần lập lại một câu bất hủ của văn kiện lịch sử này: từ những bài huấn luyện hội viên Việt Nam Kách Mệnh Thanh Niên Đồng Chí Hội trong giai đoạn 1925-1927, tới bản Tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945 tại Hà Nội.
Nguyễn Ái Quốc: Người Việt Đầu Tiên Đến Mỹ? (phần 2)
03 Tháng Tư 2024
8:25 CH
Từ năm 1865, Pháp và Xiêm cũng bắt đầu thảo luận về chủ quyền trên Kampuchea - mà theo lối diễn tả của Minh Mạng, giống như miếng xương sườn gà, trông thì ngon, nhưng khó nuốt. Năm 1867, Xiêm đổi quyền bảo hộ Kampuchea cho Pháp, lấy hai tỉnh Battambang và Siamreap. Có lẽ vì thế kinh nghiệm Xiêm La khá hấp dẫn ở thời điểm này. Thực ra, giòng họ Chakri may mắn hơn tài giỏi. Con triều thuộc địa chưa lên đến cao điểm. Năm 1888, Pháp bắt Xiêm cắt nhượng dần bốn tiểu quốc Lào để năm 1893 Liên bang Đông Dương có được 5 xứ. Năm 1907, như một điều kiện để giữ được độc lập, Xiêm phải trả Kampuchea tỉnh Battambang...
Nguyễn Phước Điện hồi hương (1932-1933)
14 Tháng Tư 2023
8:57 CH
Đặc điểm của Nguyễn Phước Điện là vua làm bất cứ điều gì người Pháp ra lệnh, trên nguyên tắc "rủ buông tay áo mà đời được trị." Suốt 10 năm ấu thơ, vua được đào tạo trong hệ thống giáo dục quí phái Pháp, dưới sự uốn nắn của vợ chồng cựu Khâm sứ Charles. Bởi thế, Nguyễn Phước Điện "ở ngôi mà không cai trị" lâu nhất [19 năm, 2 tháng] trong thời Nguyễn mạt, rồi được Nhật chọn làm vua Đế Quốc Việt Nam từ ngày 11/3 tới 25/8/1945. Ngày 9/9/1945, sau khi tuyên bố độc lập với cả Nhật lẫn Pháp. Hồ Chí Minh (tức Nguyễn Sinh Côn) phong vua làm Cố vấn sau khi thoái vị (2/9/1945-1/1947). Rồi lại được Pháp và Hội Truyền Giáo...
Petrus Key là ai?
01 Tháng Năm 2023
9:06 CH
Tuy nhiên, cần nhấn mạnh, muốn tìm hiểu về Petrus Key, phải đặt trả Petrus Key vào bối cảnh xã hội hậu bán thế kỷ XIX—một vương quốc Đại Nam kém phát triển kỹ thuật, còn nặng về nông nghiệp, ngư nghiệp, lâm sản và tiểu công nghệ Trung Cổ; sự xâm lăng của văn hóa Tây phương, dưới bảng hiệu tôn giáo, chủ nghĩa cá nhân vật bản và chiến lược thực dân của Pháp, cùng phản ứng của thực dân Tàu—một nước lớn lân bang tự xưng “Trung Quốc” [Zhongguo] khống chế mọi sinh hoạt của Việt Nam từ thế kỷ X, và rất có thế sớm hơn, từ thời Đông Hán (25-220)
Petrus Key là ai?
11 Tháng Năm 2023
9:56 CH
Sử dụng tên Petrus Key, như thế, trước hết không những chính xác hơn tên Petrus Ký, mà còn tôn trọng ý nguyện của ông ta. Thứ nữa, dùng tên Petrus Key còn hàm ý kêu gọi nỗ lực nghiên cứu thêm về gia thế ông. Các nhà “Petrus Key học” tương lai nên tìm hiểu, một cách rõ ràng chính xác mà đừng nhắm mắt suy đoán vu vơ, là tại sao Petrus Key sau này tự khai (hoặc lấy lại) tên Trương Vĩnh Ký? Phải chăng “Trương Vĩnh Ký” chỉ là tên Việt hóa của Petrus Key, cho những mục tiêu nào đó (như bỏ tu, lấy vợ, trở lại xã hội)? Hay, Petrus Key đơn giản chỉ là bí danh đầu tiên của “Trương Vĩnh Ký,” như chúng ta thường hiểu? Khi đã lớn tuổi...
Phía Bên Kia Cuộc Cách Mạng 1945: Đế Quốc Việt Nam (3-8/1945)
10 Tháng Năm 2023
7:53 CH
Tại Huế, theo người viết hồi ký cho Nguyễn Phước Điển, sau khi đã yêu cầu Nguyễn Phước Điển bỏ dở chuyến đi săn đêm ở phía bắc Quảng Trị đêm 8/3 và hộ tống phái đoàn vợ chồng nhà vua trở lại Hoàng thành vì lý do an ninh, sáng 11/3 Cố Vấn Tối Cao Yokoyama Masayuki—cựu Giám đốc Văn Hóa, nói thạo tiếng Pháp—đến thăm Nguyễn Phước Điển và, trái với nỗi lo ngại của Nhật, thuyết phục được vua hợp tác.[xv] Mối lo sợ trên chẳng phải thiếu căn cứ. Sau này, Khâm sứ Vatican ở Huế là Giám mục Antonin Drapier tiết lộ với Linh mục/Cao Ủy Georges Thierry d’Argenlieu rằng thượng tuần tháng 3/1945 Nguyễn Phước Điển đã nhờ ông ta...
Phía bên kia cuộc cách mạng 1945: Đế quốc Việt Nam (3-8/1945)
10 Tháng Tư 2023
8:30 CH
Ngay đến Phạm Quỳnh, đương kim Cơ Mật Viện trưởng—nổi tiếng về chính sách Pháp-Việt đề huề hay “Rồng Nam phun bạc, đánh đuổi Đức tặc,” mục tiêu đả kích của cả Cộng Sản lẫn phe Ki-tô giáo Ngô Đình Khôi-Ngô Đình Thục, và Huỳnh Thúc Kháng từ thập niên 1930, từng được Đại úy “Caille” [Paul Mus] dự định đưa sang India để “kháng chiến”—cũng có tin muốn hợp tác với Nhật. Ví thử Quỳnh có tâm ý chuyển buồm như Hoè tố cáo— suy diễn từ việc Quỳnh soạn sẵn tuyên ngôn độc lập ngày 11/3, và cùng Yokoyama vào thăm Nguyễn Phước Điển, không cho Hoè biết—chỉ là việc khó tránh của giới quan trường. Có lẽ Hoè không rõ...
Quay lại