Các khuyến nghị của BPSOS với chính phủ Hoa Kỳ để phát huy và bảo vệ tự do tôn giáo ở Việt Nam

Mạch Sống Media

Ngày 14 tháng 8 vừa qua, Ts. Nguyễn Đình Thắng tường trình về hiện tình các tôn giáo ở Việt Nam kèm với các khuyến nghị thực tiễn cho Uỷ Hội Hoa Kỳ về Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế (US Commission on International Religious Freedom, USCIRF), thể theo lời mời của cơ quan này. Đây là cơ quan lưỡng đảng do Quốc Hội Hoa Kỳ thành lập năm 1998 để tư vấn Quốc Hội, Ngoại Trưởng và Tổng Thống Hoa Kỳ về chính sách đối ngoại trong lĩnh vực tự do tôn giáo toàn cầu.

Nội dung này, cùng với thông tin về nạn buôn người và chính sách đàn áp xuyên quốc gia của chính quyền Việt Nam, cũng được chuyển đến Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ trước chuyến đi Việt Nam sắp tới đây của Thứ Trưởng Ngoại Giao về An Ninh Dân Sự, Dân Chủ và Nhân Quyền Uzra Zeya.

Dưới đây là tóm tắt nội dung trình bày với Uỷ Hội USCIRF ngày 14 tháng 8, 2024.

Nội dung phát biểu của Ts. Nguyễn Đình Thắng

Trước hết là một số điểm gạch đầu giòng:

• Đàn áp tôn giáo đang ở giai đoạn tệ nhất trong 10 năm trở lại và có triển vọng xấu hơn trong tương lai gần.
• Chúng tôi dề nghị 4 đối sách song song:
  • Vô hiệu hoá các tổ chức tôn giáo bị nhà nươc điều khiển và các tổ chức ngụy tôn giáo do nhà nước dựng lên làm công cụ đàn áp tôn giáo;
  • Nêu tên các giới chức chính quyền trong các bản báo cáo của USCIRF và đề nghị chính quyền chế tài họ;
  • Công khai đối tác và yểm trợ các nhóm tôn giáo độc lập và các giáo hội bị bách hại đang đấu tranh cho quyền tự do tôn giáo;
  • Phối hợp hành động với Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, Liên Minh Quốc Tế cho Tự Do Tôn Giáo và Niềm Tin, và Báo Cáo Viên Đặc Biệt LHQ về Tự Do Tôn Giáo hay Niềm Tin.

Và sau đây là thông tin bối cảnh cho các khuyến nghị kể trên.

Việt Nam là quốc gia độc đảng, bị cai trị bởi Đảng Cộng Sản Việt Nam (Vietnamese Communist Party, VCP). Chủ thuyết cộng sản xem tôn giáo, mọi tôn giáo, là thuốc phiện ru ngủ quần chúng, phải kiểm soát tuyệt đối nếu chưa thể tiêu diệt. Về bản chất, chế độ ở Việt Nam chống lại tôn giáo.

Chính quyền dùng 2 thực thể để kiểm soát mọi tôn giáo một cách hệ thống.

Ban Tôn Giáo Chính Phủ, trực thuộc Bộ Nội Vụ. Chỉ những giáo hội nào được BTGCP chấp thuận và đặt dưới sự điều khiển của họ thì mới được hoạt động hợp pháp. Đổi lại, họ dùng các giáo hội đó để làm suy yếu và cuối cùng tiêu diệt mọi nhóm tôn giáo độc lập.

Bộ Công An. Tương tự như cơ quan Stasi của Đông Đức hoặc KGB của Liên Xô thời cộng sản, Bộ Công An đàn áp thô bạo các tín đồ thực thi niềm tin độc lập với các tổ chức tôn giáo bị nhà nước kiểm soát và điều khiển. Những ai cưỡng lại thì bị đánh đập, đuổi khỏi bản làng, tịch thu giấy tờ tùy thân (trở thành người không hộ tịch), giam giữ, tra tấn, tù đày, hoặc có thể bị sát hại.

Trong năm qua, chúng tôi nhận thấy những khuynh hướng đáng quan ngại như sau:

• Chính quyền gia tăng sử dụng các tổ chức nguỵ tôn giáo do nhà nước tạo dựng và các tổ chức tôn giáo bị khuynh loát để trấn áp các nhóm tôn giáo độc lập. Đầu năm nay, BPSOS được Uỷ Hội USCIRF giao phó công trình nghiên cứu 6 tổ chức và hội thánh như vậy: Chi Phái Cao Đài 1997, Giáo Hội Phật Giáo Hoà Hảo, Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam, Hội Thánh Tin Lành Việt Nam – Miền Nam, Hội Thánh Tin Lành Việt Nam – Miền Bắc, và Uỷ Ban Đoàn Kết Công Giáo.
• Bộ Công An đang tấn công trực diện các hội thánh Tin Lành tư gia ngưởi Thượng không đăng ký, bắt bớ và bỏ tù các lãnh đạo tôn giáo của họ, hành hung và tra tấn các tín đồ từ khước gia nhập Hội Thánh Tin Lành Việt Nam – Miền Nam. Thư tố giác dài 27 trang của 13 chuyên gia nhân quyền LHQ mới phổ biến gần đây mô tả cặn kẽ và phân tích đầy đủ cuộc tấn công trực diện này.
• Bộ Công An ngày càng sử dụng đàn áp xuyên quốc gia nhắm vào những người tranh đấu cho tự do tôn giáo ở ngoài lãnh thổ. Đầu năm nay, Bộ Công An tuyên bố Hội Người Thượng vì Công Lý là tổ chức khủng bố và tuyên án khiếm diện 10 năm tù người đồng sáng lập, Ông Y Quynh Bdap, dựa trên những cáo buộc vu khống về khủng bố. Ông ta đang đối mặt nguy cơ bị giao trả cho Việt Nam theo yêu cầu của Bộ Công An. Từ năm 2018, Hội Người Thượng vì Công Lý đã thực hiện gần 200 bản báo cáo về vi phạm tự do tôn giáo ở Tây Nguyên.

Tệ hơn, người đứng đầu Bộ Công An từ năm 2016 trở thành Chủ Tịch Nước tháng 5 vừa qua và mới đây trở thành Tổng Bí Thư Đảng Cộng Sản Việt Nam. Tay đao phủ của Việt Nam nay là người quyền lực nhất của chế độ.

Trong bối cảnh u ám ấy, có một số diễn tiến tích cực mà chúng ta có thể và nên khai thác.

• Nhiều hội thánh Tin Lành tư gia người Thượng gần đây chính thức tuyên bố với Hội Thánh Tin Lành Việt Nam – Miền Nam là họ cự tuyệt việc tham gia hội thánh bị nhà nước điều khiển này. Uỷ Hội USCIRF có thể giúp bằng cách nhắc lại thông điệp này với giới lãnh đạo của Hội Thánh Tin Lành Việt Nam – Miền Nam: “Quý vị hãy ngưng tiếp tay cho hành vi đàn áp tôn giáo mà hãy quay về hoạt động tôn giáo đúng nghĩa.”
• Để đòi lại các thánh thất địa phương và Tòa Thánh Tây Ninh nhằm đánh dấu 100 năm khai đạo vào sang năm, 21 nghìn tín đồ Cao Đài đã chính thức ghi danh Sổ Bộ Đạo theo Hội Thánh Cao Đài gốc, mà nhà nước đã xoá sổ đầu thập niên 1980 và toan tính thay thế bằng Chi Phái Cao Đài được họ tạo tác năm 1997. Các tín đồ Cao Đài chơn truyển này đã bầu ra 300 bàn trị sự địa phương và 1 nghìn chức việc điều hành chúng. Sự ủng hộ công khai của Uỷ Hội USCIRF sẽ tăng sức mạnh tinh thần và sự an toàn cho các tín đồ Cao Đài chơn truyền.
• Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam, quyền lực nhất trong các tổ chức nguỵ tôn giáo do nhà nước tạo tác, đang bị công chúng tẩy chay vì một vị sư tu hạnh đầu đà. Trong 6 năm trời, giống nhân vật Forrest Gump trong bộ phim đoạt giải thưởng, vị sư này đi bộ nhiều lần chiều dài lãnh thổ quốc gia, xin thực phẩm cho một bữa ăn mỗi ngày và nghỉ qua đêm trong các nghĩa địa. Chẳng ai để ý đến ông ta cho đến cách đây 3 tháng khi một Vlogger thu hình ông ta trên video. Chẳng bao lâu sau, mọi người bàn tán về vị sư giản dị này và chỉ ra sự tương phản với các lãnh đạo của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam sống xa hoa trong các ngôi chùa đồ sộ. Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam liền ra thông cáo tuyên bố rằng vị sư hạnh đầu đà không là tu sĩ Phật Giáo vì chưa được họ xác nhận như. Uỷ Hội USCIRF có thể gửi văn thư trực tiếp cho họ, nhắc nhở rằng Phật Giáo đã hiện hữu hơn 2.500 năm và trong suốt thời gian đó các tu sĩ Phật Giáo có cần gì được xác nhận bởi một tổ chức chỉ mới nhà nước Việt Nam dựng ra cách đây 43 năm.

Tóm lại, tôi đề nghị Uỷ Hội USCIRF:

Nêu đích danh các lãnh đạo của các tổ chức nguỵ tôn giáo do nhà nước tạo tác và các tổ chức tôn giáo bị nhà nước khuynh loát vì vi phạm Điều 18 của Công Ước Quốc Tế về Quyền Dân Sự và Chính Trị. Hãy viết cho họ. Hãy nói với họ. Hãy chỉ bày họ về Điều 18. Càng bị quốc tế theo dõi sát sao, thì họ càng ít hiệu quả như công cụ đàn áp tôn giáo của nhà nước. Khi họ bị chiếu đèn pha, nhà nước không còn chỗ ẩn nấp để ném đá giấu tay. Cách làm này đang có hiệu quả đối với Chi Phái Cao Đài 1997. Trong thời gian gần đây nó bị thất sủng với Uỷ Ban Tôn Giáo Chính Phủ, một phần do Uỷ Hội USCIRF nêu đích danh nó trong các báo cáo hàng năm từ 5, 6 năm đổ lại đây.

Kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ áp dụng biện pháp chế tài lên các giới chức chính quyền vi phạm tự do tôn giáo. Ngay cả khi Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ không đủ quyết tâm chính trị để áp dụng biện pháp chế tài, việc bị bêu tên trước công luận có thể đủ để thủ phạm phải chùn tay trong tương lai.

Công khai đối tác với các nhóm và cộng đồng tôn giáo độc lập và yểm trợ cuộc đấu tranh đòi quyền tự do tôn giáo thật sự của họ. Uỷ Hội USCIRF có thể mở các buổi lắng nghe với đại diện của các giáo hội bị bách hại ở Việt Nam. Các buổi lắng nghe như vậy sẽ củng cố tinh thần cho những người bị đàn áp đồng thời gửi lời cảnh giác rõ ràng đến các tổ chức tôn giáo bị nhà nước điều khiển lẫn chính quyền.

Phối hợp hành động với Văn Phòng Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, văn phòng của Báo Cáo Viên Đặc Biệt LHQ về Tự Do Tôn Giáo hay Niềm Tin, Liên Minh Quốc Tế cho Tự Do Tôn Giáo và Niềm Tin... Một nỗ lực có phối hợp, hoặc được xem là có phối hợp, sẽ tăng hiệu ứng của các hành động của Uỷ Hội USCIRF.