TỰ DO ĐI TRƯỚC DÂN CHỦ THEO SAU
Nguyễn Quang Duy
Thiếu tự do chính trị thì không thể nào có dân chủ. Tự do chính trị là người dân có quyền chọn lựa từ thể chế chính trị, mô hình chính trị, đến người đại diện cho họ ở mọi cấp.
Nhưng có tự do chính trị chưa phải là có dân chủ. Người dân có thể chọn sai mô hình chính trị hay sai người đại diện cho mình.
Muốn giảm thiểu sự sai sót cần đa đảng chính trị vì đảng chính trị gồm những người quan tâm đến chính trị cạnh tranh chính trị để có một thể chế chính trị, một mô hình chính trị dân chủ.
Mặt khác muốn dân chủ thì đa đảng cũng cần hoạt động trong một môi trường chính trị dân chủ với tam quyền phân lập rõ ràng. Hành Pháp lo việc điều hành đất nước. Lập Pháp ra luật để hành pháp và tư pháp thi hành. Còn tư pháp nhằm thực thi công lý.
Một nền dân chủ muốn bền vững còn cần xây dựng trên nền tảng: tự do báo chí, kinh tế tự do, xã hội dân sự...
Bởi thế mọi đổi mới, nếu có, của nhà cầm quyền cộng sản chỉ là vặt vãnh không thể nào tạo ra dân chủ.
Chỉ có sự thay đổi triệt để từ cộng sản sang cộng hòa mới có thể mang lại tự do dân chủ cho Việt Nam.
Dân chủ lại là một quá trình xây dựng cần 10 hay 20 năm. Điều may mắn là 2 nền Đệ Nhất và Đệ Nhị Cộng Hòa đã xây dựng dựa trên tam quyền phân lập, đa nguyên, đa đảng, kinh tế tự do, báo chí tự do, xã hội dân sự… là kinh nghiệm để chúng ta rút ngắn quá trình xây dựng dân chủ.
May mắn hơn chúng ta có được một hải ngoại luôn hỗ trợ cho tự do, một miền Nam vẫn chịu ảnh hưởng của thể chế cộng hòa và một thế hệ trẻ bắt đầu tìm hiểu và đấu tranh cho một nền Đệ Tam Cộng Hòa.
Nguyễn Quang Duy
Melbourne, Úc Đại Lợi