Nhận xét các nhà "Phê bình" của Cộng Đồng Việt Nam hải ngoại

Nhận xét các nhà "Phê bình" của Cộng Đồng Việt Nam hải ngoại





Trần Công Lân

Giới truyền thông của Cộng Đồng Việt Nam hải ngoại chịu ảnh hưởng của địa phương đang sinh sống. Tại Mỹ các ông bà "bình luận gia" thường phê bình và bình luận các biến cố xảy ra trong Cộng Đồng Việt Nam cũng như Mỹ. Nhiệm kỳ Trump mở màn cho giai đoạn tin giả, các giả thuyết, âm mưu, tin đồn… để gây hoang mang và xách động quần chúng. Giới truyền thông Mỹ phải có mục kiểm soát sự thật (fact check) để xác định các tin tức quan trọng, dễ hiểu lầm, hay mơ hồ.

Thông tin có hai loại: Nói và Viết.

NÓI (truyền thanh, truyền hình)

Vì nói nên có thể lỡ lời, dùng chữ không chính xác... nên dễ xí xóa, xin lỗi cải chính. Chính vì thế nên các ông bà "đọc tin" tha hồ "đọc" túi bụi. Trúng, Trật tính sau. Ai biết và lên tiếng thì sẽ sửa sai.

Có khi lờ luôn thì làm gì nhau?

Có ai thưa kiện phàn nàn gì đâu?

Bất quá thì dở võ "lỳ": Tự do ngôn luận?

Nhưng tin tức thì hỗn tạp. Tin tức nhảm thì chẳng ai để ý làm gì; có những tin tức quan trọng cần được nhấn mạnh, mổ xẻ, giải thích, phân tích.... và đó là vai trò của các nhà "bình luận". Đã là bình luận hay phê bình thì trước hết phải trình bày sự kiện xảy như là (as it is) rồi mới phân tích, mổ xẻ và lý luận, phê bình.

Quan điểm phê bình có thể là độc lập, hay khuynh tả, khuynh hữu, bênh (Pro) hay chống (Con)... nhưng phải có lý lẽ, đầu đuôi và ít nhất cho thấy quan điểm của đối phương. Đó là sinh hoạt dân chủ. Đó là công bằng xã hội (fair game).

Nhưng nước Mỹ đã không làm được thì làm sao "phe ta" có thể thực hiện dân chủ trong khi truyền thông tin tức đến từ quần chúng trong Cộng Đồng Việt Nam.

Người Mỹ gốc Việt có thể biết tin tức qua tiếng Việt hay Mỹ.

Sự kiện hay biến cố xảy ra thì đài nào cũng loan báo. Có khác là phần phê bình. Xem hay nghe đài Việt là để xem quan điểm của các ông bà "phê bình gia", “bình luận gia" VN nhìn sự việc ra sao vì đó phản ảnh trình độ của "phe ta" hải ngoại muốn đem dân chủ về xây dựng quê hương Việt Nam sau này.

Có người nói nghe xong muốn đập máy (truyền thanh, truyền hình).

Chỉ vì trình độ của quí vị "bình" chỉ là "lọ" như cóc ngồi đáy giếng, nói một chiều, lý luận cùn, phân tích không có phải-trái, trên dưới, đầu đuôi. Quý vị chỉ lập lại khuynh hướng, quan điểm mà quý vị thích vì lý do tôn giáo, chính kiến... mà không nhìn dưới góc cạnh khác của vấn đề mà giới truyền thông Mỹ đã đưa ra, có bằng chứng, có tòa phán quyết.... Quý vị cũng biết tiếng Mỹ, cũng lấy tin từ truyền thông Mỹ (vì đâu có phóng viên) thì làm sao quý nỡ loan tin như vậy? Làm sao quý vị có thể ngủ yên hay vác mặt ra chợ Việt Nam gập đồng hương?

Thí dụ

a. Tại Virginia có đài X do ông Vũ trụ trì. Đến thời Trump, vì quá yêu thích Trump nên ông thông tin giả trên đài của ông khiến giới truyền thông của Mỹ biết đến và ngưng hoạt động của ông trên mạng xã hội. Có một nhóm trẻ tại California phải đứng ra kiểm tin vì chính phụ huynh của họ quá yêu Trump và những lời nói láo của ông ta khiến trong gia đình xáo trộn và lớp trẻ phải đứng ra cảnh tỉnh những sai lầm. Rất may họ không rơi vào chính trị.

b. Đài truyền hình VN "4 chữ" có trả lương cho nhân viên chính (nhân viên phụ là tình nguyện viên) có trụ trì (anchor) Đỗ "can Đảm" chỉ loan tin có lợi cho đảng Cộng Hòa (vì đảng Cộng Hòa mới chống Cộng) và luôn luôn nêu xấu đảng Dân Chủ (hay những gì đảng Dân Chủ làm) vì đảng Dân Chủ là "thân Cộng"?

Chuyện Cộng Hòa chống Cộng hay Dân Chủ thân Cộng chẳng có gì là bằng chứng. Trong bài viết của Frank Snepp viết về Cộng Đồng Việt Nam & Trump đã cho thấy điều đó.

Đã là "bình" thì phải công bằng, nói A (trái) thì phải nói Á (phải), đối nghịch với A. Trình bày hay lý luận một chiều thì làm sao gọi là "luận". Luận là trở qua, trở lại để xem xét vấn đề với lý lẽ làm trụ. Phê bình A với lý XZY thì cũng phải dùng XZY để phê bình Á. Một dùng lý lẽ khác để phê bình đối thủ là bạn đã ăn gian với quần chúng và chính bản thân bạn rồi.

Hay tại vì sân chơi của bạn nên bạn muốn chơi kiểu nào cũng được (rồi mày làm gì tao? Thưa kiện đi?). Đó là lối chơi du đãng mà cộng sản đã là bậc thầy từ 1920s.

Viết (các bài bình luận trên các báo VN hải ngoại)

Viết thì khác vì "bút sa gà chết". Viết phải suy nghĩ (nói thì không suy nghĩ như quý vị đã thấy). Đã có suy nghĩ mới viết xuống. Viết rồi còn phải đọc đi, đọc lại. Có khi phải cần người duyệt lại xem có sơ xót, hiểu nhầm hay không. Viết báo thì còn đỡ vì ngắn. Viết sách thì dài, phải có bố cục, chương, đoạn, trích nguồn chứ không phải muốn viết sao thì viết như chuyện tiểu thuyết.

Đó là tại sao các sách viết về Trump (nếu quý vị có từng đọc qua) sẽ thấy sự thực. Vì nếu đã không thực thì Trump đã thưa kiện từ lâu rồi và chính các tác giả trước khi xuất bản đã phải đi qua cố vấn luật pháp để tránh kiện tụng. Đó là sự thật. Tại sao quý vị ủng hộ Trump không tìm đọc?

Thế nhưng sau 2 năm (2020-2022) vẫn còn có người ủng hộ Trump hay đảng Cộng Hòa về chính sách 2016-2020 và cuộc bầu cử 2020 cũng như biến cố ngày 6, tháng Giêng.

Thí dụ

a. Tờ báo địa phương Virginia đăng bài của ông Ký "Thật" giả, nghi ngờ cuộc điều tra của Ủy Ban Điều Tra Jan 6 là "tòa án Kangaroo hay xử án kiểu Stalin?".

Người Việt hải ngoại thiên vị đảng Cộng Hòa là điều dễ hiểu, dễ thông cảm. Nhưng nếu ông Ký "Thật" giả sống ở Mỹ từ 1980s thì phải biết quá khứ của đảng Cộng Hòa dưới thời Reagan cho đến nay. Ông phải biết thành tích của chủ tịch quốc hội Newt Gingrich, Tom DeLay, John Boehner.... Người Việt có thích Peter Navarro vì cuốn sách ông viết (Death by China 2012) nhưng viết sách thì ông có nghiên cứu còn phục vụ tại nhà Trắng thì ông ta theo Trump. Trump đã sai, láo thì Navarro có còn phục vụ nước Mỹ không? Ông Ký không thích Liz Cheney, Adam Kinzinger là chuyện cá nhân của ông. Chuyện Ủy Ban Điều Tra Quốc Hội Jan 6 là có thật xảy ra. Nếu ông Ký ở VA thì sẽ thấy cờ Việt Nam bay phất phới tại sân Quốc Hội và có gia đình người Việt tham dự về mắc Covid chết cả đôi.

Ông Ký đi tỵ nạn vì muốn sống dưới chế độ dân chủ Mỹ. Vậy khi nền dân chủ bị tấn công thì ông ủng hộ kẻ bạo loạn? Ai cho phép biểu tình dân chủ để rồi đói lật đổ kẻ bảo vệ sinh hoạt dân chủ?

Cộng sản vì nói láo và dùng bao lực để cướp chính quyền. Ông Ký biết vậy thì sao lại còn ủng hộ kẻ "nói láo" và âm mưu nổi loạn?

Ủy ban Jan 6 chỉ "điều tra" thôi, chưa phải là "tòa án" mà ông Ký gọi là "Tòa án Kangaroo"? Mà ông Ký có điều tra về tòa án Kangaroo là thế nào không? Hay ông Ký chỉ nhai lại vì Trump nói?

Còn kịch xử án kiểu Stalin là thế nào? Ông Ký thử so sánh từng bước một giữa xử án kiểu Stalin và việc làm của Ủy Ban Jan 6 (không phải tòa án Jan 6).

Ai cũng biết sau khi điều tra Ủy Ban Jan 6 phải đưa qua cho bộ Tư Pháp (Justice department) quyết định kết án hay không.

Nếu ông Ký có đi bỏ phiếu 2020 thì có gian lận hay không, ông tự biết. Tại sao ông phải đi tin "Truth social media" của Trump, ông có biết tổ chức “American Conversation Union” là ai không? Thế lực nào yểm trợ?

Cộng Đồng Việt Nam đang học tập sinh hoạt dân chủ mà ông Ký "thật" giả nỡ lòng nào viết như vậy?

Mỹ có cười thì chịu nhưng cộng sản Việt Nam nó cười thì uổng công sống hơn 47 trên đất Mỹ.

b. Nhà bình luận "Đại Tây Dương" thường phê bình về chính quyền Biden (Dân Chủ) trong chính sách đối đầu với Trung Cộng và cho rằng yếu, cũng như làm nước Mỹ suy yếu, hỗn loạn... không như Trump (Cộng Hòa). Đó là ý kiến của ông với quyền tự do ngôn luận.

Nhưng xét rằng khi viết "bình" và "luận" thì cũng nên tử tế và lịch sự (hay còn gọi là đàng hoàng) cho có vẻ trí "thức" chứ không nên ngủ. Ngoại trừ chủ quan của người Việt hải ngoại vẫn cho rằng Cộng Hòa mới chống Cộng còn Dân Chủ là "thân Cộng" thì ít nhất sau 47 năm sống ở Mỹ, chúng ta cũng phải nhìn ra chính sách ngoại giao của Mỹ (Foreign policy) tuy có thay đổi theo Đảng cầm quyền nhưng tựu trung vẫn là quyền lợi Mỹ.

Hiện nay, ngay cả các thành phần trong đảng Dân Chủ cũng muốn Mỹ cứng rắn hơn đối với Trung Cộng. Nhưng sinh hoạt đảng và sinh hoạt chính trường khác nhau. Và giữa thế lực chính trị và thế lực kinh tế qua vận động hành lang mà người dân Mỹ không thể biết được những gì đang xảy ra. Ngay cả giới truyền thông Mỹ cũng chỉ biết một phần nào.

Ông là công dân Mỹ gốc Việt thì chuyện chống Trung Cộng là hàng đầu, nhưng bổn phận đối với nước Mỹ vẫn là ưu tiên. Nếu ông là lãnh đạo Mỹ mà chống Trung Cộng để thiệt hại quyền lợi Mỹ thì ông có làm không?

Đảng Dân Chủ hay Biden có dở thì ông chê cũng đúng. Nhưng dưới thời Trump đã làm thiệt hại cho nước Mỹ mà chẳng thấy nói gì? Bầu cử 2020 đúng hay sai, có gian lận hay không? Hay chỉ vì Trump đánh thuế mậu dịch với hàng Trung Cộng nên ông ủng hộ và lờ đi những sai trái khi đảng Cộng Hòa nắm quyền? Như vậy ông có công "bình"  với nước Mỹ, với Cộng Đồng Việt Nam, với bản thân hay không? Đã không "bình" mà còn "luận" sai thì làm sao ăn nói?

Vậy khi viết ông có đọc lại hay không? Người xưa nghe chuyện sai trái phải lấy nước sông mà rửa. Nay ông hy vọng nếu sai trái thì cũng lấy nước biển Đại Tây Dương rửa hay chăng?

Kết

Nếu bạn dựa vào quyền Hiến Pháp (tự do ngôn luận, tự do báo chí) thì chẳng nói làm gì nhưng vì ông Từ Thức (Paris) nói rằng Cộng Đồng Việt Nam thiếu lãnh đạo của tầng lớp trí thức nên thiết nghĩ những người cầm bút (có suy nghĩ) sẽ đóng góp vào sự học tập dân chủ trong Cộng Đồng Việt Nam để có thể giúp ích cho việc xây dựng dân chủ tại VN sau này nên có vài lời với quý vị. Vì trong những yếu tố của lãnh đạo thì tư tưởng (suy nghĩ) là một, kế là truyền thông, rồi đến niềm tin. Nếu có tư tưởng mà truyền thông sai lạc, thiên vị thì không thể đem lại niềm tin cho người khác.

Chúng ta đang đi tìm từng viên gạch để xây dựng nền móng dân chủ. Mong rằng viên gạch "truyền thông" sẽ vững chắc trong thời gian tới mùa bầu cử 2022.

Trần Công Lân